rapport - Vijfeeuwenmigratie.nl

Het leren van goed Nederlands is de Indo's moeilijk genoeg gemaakt. Thuis Maleissprekend, vaak niet meer dan pasar-Maleis, door Veeneklaas, een 'Nederlands geleerde'citerend, genoemd 'Een taalachtig hulpmiddel van geringe omvang', 63 of eenmengvorm van Maleis en Nederlands, hadden de kinderen op school de grootstemoeite het onderwijs te volgen. Om twee redenen was en werd steeds meer het goedbeheersen van het Nederlands voor de Indo een noodzaak. Ten eerste, omdat voor deklerkenfuncties die hij ambieerde kennis van de Nederlandse taal meer en meer vereistwas. En ten tweede, omdat het Nederlands sociaal prestige gaf en behoorde bij zijnEuropeaanschap. Onder elkaar mocht men misschien algemeen het pet joh spreken,men stond er op dat de kinderen goed Nederlands leerden. In de jaren dertig was hetpet joh dan ook al verdreven naar de Indische paupermilieus, en sprak men in de Indomiddenklasseen hoger goed Nederlands. Wat voor de Indo's, en voor de Indonesiërsevengoed, het aanleren van Nederlands te moeilijker maakte, was dat het voor heneen boekentaal was, tevens een officiële taal, maar niet de levende taal van hun directeomgeving. Bepaalde Maleise woorden bleven het Nederlands, ook dat der langer inIndië verblijvende totoks, kenmerken, net als een emfase, waaraan men in Nederlandnu nog de zg. Indischman herkent.Wat was nu het pet joh?Kort gezegd: Nederlands, gesproken volgens Maleise grammatica. Het pet joh ontstondwaar de oorspronkelijk enkel Maleissprekende kinderen Nederlands gingen (enmoesten) leren. Het pet joh, zou men kunnen zeggen, is in het Nederlands vertaaldMaleis. 64Waarom geef ik aan deze taalkwestie zoveel aandacht?Omdat ik geloof dat de moeilijkheden, samenhangend met het leren en spreken vanhet om sociale en economische redenen voor de Indo onontbeerlijke Nederlands, belangrijkhebben bijgedragen tot zijn psychische onzekerheid. Deze onzekerheid versterktede gevoelens van rancune tegen de totoks bij het zoeken van zijn plaats in dekoloniale samenleving. Verder waag ik de veronderstelling, dat het niet geheel vertrouwdzijn met en het derhalve niet volledig beheersen van ten minste één taal, in ditgeval het Nederlands, aan een normale intellectuele ontwikkeling in de weg heeft gestaan.66 Het gebruik van een onvolkomen taal instrument belemmerde het verstandelijkbegrijpen en onder woorden brengen van grieven en wensen, en maakte het vooralmoeilijk de eigen positie te doordenken en de eigen gevoelens te formuleren . Denkstructuuren taalbeheersing zijn functies van elkaar. Ik meen dat veel van wat in eennormale taalsituatie uitgesproken had kunnen worden, nu in een onderbewuste, diffusegevoelswereld bleef leven en alleen manifest werd in hevige, onberedeneerde ressentimentsuitsprakenen handelingen.Voegen we hier de communicatiestoornissen bij die ontstonden als Indo's met totokste maken hadden, en de genadeloze spot die de 'blauwen', de 'sinjo's', van de blankekasteleden ten deel viel, dan kunnen we misschien iets begrijpen van de aanpassingsproblemen,de haat en de afgunst waarmee de Indo te worstelen kreeg. Terwijl wijbovendien niet mogen vergeten dat de Indogroep in zijn geheel totaal afhankelijk was67