Tussen Vecht en Eem 1997 - LOOSDRECHT

Een familie van baljuws
Interessant ook is het Grafschrift Van mijn Gom
Stans Benningh, Baljuw van de Loosdrecht, Mijnden,
ende Teckop uit decem ber 1(127. Voor een
goed begrip: ‘rechtevoort’ betekent ‘zojuist’
en ‘nosen’ is ‘verdriet d oen’.
Verrotte beenen van ons schier gedoelde stom,
Welch lang een Ha nnings noem gedroegen heeft met eeren,
Wilt doch uw nae-neef niet uyt uwe grafstee weeren;
Ontfanght m 7 donckre hol, dat yeder een maeckt lam,
Hem wien de strenghe dood het lieve leven neem
In 7 midden van sijn tijd, en indien u de zeereu
Van oase quaelen noch een weynigh kunnen deeren,
Weent dat ons rechtevoort dit onheyl over-quam.
Enghy ooek blanche Dracht, die in de Loosdrechts wij eken
De vollen over-vloed niet volle vloeden loost,
7 Is recht, dat desa dood u op het hooghste noosl
Dat ghy de golfjes heet wat loomer heen te strijeken
Voor-bij de kanten van uw vette boter-wey.
En luystert in het oor der glaasjes droef geschrey.
Het geslacht Benning of Banning was een
zeer voornaam Amsterdams geslacht, dat daar
eeuwenlang de schepenbank en de burgemeesterszetel
bezet heeft gehouden. Het had
belangrijke bezittingen in h et Gooi, met
nam e in Blaricum. In Loosdrecht, Mijnden en
Teckop (bij Cockengen) hebben leden van familie
Banning tientallen jaren achtereen hel
baljuwschap uitgeoefend. De hier beweende
Stans wordt ook vermeld als Stans Banning
Texel. Blijkbaar hechtte de dichter er aan, dat
de relatie tussen de Bannings en de Bodecheers
naar buiten toe goed zichtbaar was: ik
ken geen andere Bodecheer die zich Bodecheer
Banning noem de. Hoe de relatie precies
was heb ik niet kunnen nagaan. Het ambt
zou wel in de familie blijven, waarover later. 1
Van juli 1630 dateert een gedicht in de Leydsche
Oorlofdaghen dat nog wat m eer informatie
geeft over de familieverhoudingen. H et is in Leiden
geschreven en heeft dit opschrift: Voor-spoedighe
Reys Aen mijn Neef de E. Heer Albertus Conradus
van der Burch (...) als hy voor Ambassadeur nae
Moscovien trock, ende mijn broeder Adriaen Bodecheer
in syngeselschap medegingh. In het exemplaar 505
E 24 van de Amsterdamse Universiteitsbibliotheek
zit onder deze tekst een strookje geplakt
m et de mededeling: voor Secretaris.
Van der Burgh verbleef van juli 1030 tot oktober
1631 aan het hof van de tsaar van Moscovië.
Hij was bevriend met die andere bekende
baljuw, van Gooiland dit keer, P.G. Hooft,
m et wie hij via diens eerste vrouw Ghristina
van Erp ook verwant was. Hooft hield Van der
Burgh gedurende diens verblijf in Rusland
per brief op de hoogte van wat er in de rest
van de wereld zoal plaatsvond, waarbij hij en
passant Rusland (d a t drabbigh water) uitsloot
van de besc haafde volken.7Hoe precies de familierelatie
met de Bodccheers was moet nog
uitgezocht worden. In een ander verband
spreekt de dichter Bodecheer over Albert
Coenraedsz Burgh als over zijn ‘bloedverwant',
wal de relatie ook niet veel duidelijker
maakt. Van Neptunus wordt in liet gedicht beweerd,
dat hij Van der Burghs naam verhoest
dickw ils heeft hooien dondren, S e lf in B rasilien
Voor broer Adriaen had hij nog deze wens:
Ghij Broeder, oudste lack van beyd ’ ons ouders telghen,
Noch dood, noch holle Zee zal uwe siel verswelghen,
In het geselschap is alleen uw veyligheyd.
De Hemel slijp uw breyn en wil uw jonghe jaeren
Voor uw geboortens plaats in rijper tijd bewaeren!
Die plicht is yeder in 7 besonder op-geleyt.
En zeker om hem gerust te stellen volgt dan
weer de eerder genoem de lijfspreuk Quotidie
morimur.
Nederduytsche GedichtenXmdde de overbodig lijkende
ondertitel van de bundel Leidsche Oorlofdaghen
van 1630. De lijfspreuk maakt echter al
duidelijk, dat voor deze dichter het Latijn een
net zo voor de hand liggend medium was als zijn
moedertaal. In zijn milieu schreef m en alleen in
het Nederlands gedurende zijn ‘oorlofdagen’.
De bundel Poëmata die Janus Bodecherus Banningius
in 1637 in Leiden liet verschijnen diende
waarschijnlijk vooral een public-relationsdoel.
Bijna driehonderd bladzijden Latijnse
gedichten, opgedragen aan zo ongeveer alle
grote schrijvers en geleerden van die tijd: Daniël
Heinsius en Jacob Gats (aan wie ook de
Oorlofdagen opgedragen waren geweest), Vossius,
Barlaeus, Schriverius, Huygens, Hugo de
Groot en Anna Maria van Schuurman, om alleen
m aar enkele van de bekendste te noem en,
die op hun beurt weer lofdichten voor Bodechecrs
bundel produceerden. Een kleine dertig
jaar later zou de Amsterdamse dokter-dichter
Willem Godschalk van Focquenbroch zijn
bundel Thalia opdragen aan een aap.
Behalve de intellectuele en artistieke elite
van zijn tijd komen in de Poëmata ook de familieleden
van de dichter aan bod. Zo is er een
T V E 15e jrg. 1997 123