Tussen Vecht en Eem 1997 - LOOSDRECHT

More documents

Recommendations

Info

Xenium Ad Nicolaum Bodecherum, Putrem, een nieuwjaarsgedicht aan vader Nicolaas Bodecherus, dat verder geen bijzonderheden over personen of gebeurtenissen bevat. Dat is wel het geval bij het gedicht Ad Joannem Bodecherum, Patruum, Senern Octuagenarium aan de tachtigjarige grijsaard oom Johannes Bodecherus. Deze broer van vader Nicolaas was predikant in Cothen, ook rem onstrantsgezind, m aar m et hem liep het m inder dram a tisch af." Dat het baljuwsambt in de familie bleef blijkt uit het gedicht Ad Adrianum Bodecherum, Fratrem, Bailivum in Loosdrecht, Mynden, & Teckop: Aan Adriaan Bodecheer, mijn broer, baljuw in Loosdrecht, Mijnden en Teckop. Ik geef van de Latijnse gedichten hier alleen de vertaling. Het, ambt datje grootvader en je oom eerder verkregen hebben bezit jij, broer, nu, teruggekeerd uit de ko ude van Skythië [Rusland], Wees vasthoudend aan de wetten en het rechtvaardige, beteugel de gewelddadigen; laatje leven blij vervlieten met je echtgenote uit de familie Stachouwer; het platteland zal geven wat de met muren omsloten steden niet kunnen geven; de landelijke eenvoud kent geen ijverzucht.“ Om nu een massale trek naar het platteland te voorkomen kan ik m eedelen, dat de dichter in zijn laatste regel een vergissing maakte. Op 15 juli 1641 schreef het H of van Holland aan de baljuw van Gooiland, P.G. Hooft, dat Adriaan Bodecheer en nog iem and geklaagd hadden over t’groot gewelt, ende outrage [grove belediging], twelcke sij te kennen geven haer aengedaen te sijn bij Johan Stachouwer swager vanden voors. Bailliuw [Adriaan B.], ende drie van sijne Dienaers. O f Hooft er maar wat aan wilde doen.1" Een stuk van Johan Stachouwer aan het H of van Holland in een geschil m et Adriaen Bodecherus en A erlandt Stachouwer, echtelieden, over het huis te Ruysdael bij Blaricum van een mij niet bekende datum zal ook wel niet gehandeld hebben over de geluckige rust van licht-vernoechde sielen, Wiens sorgen wijder niet en weyden dan haer vee (Hooft, Granida) Aerlandt of Aerlandia Stachouwer komt voor in het artikel van Adema. Een andere bevestiging van haar bestaan is te vinden in een acte van overdracht van een huis en hofstede met toebehoren aan Aarlandia Stachouwer, huisvrouw van de baljuw Adriaen Bodecheer(1648).12 Haar broer Johan (1598-1655) was een vermogend koopm an m et grote belangen in de Westindische Compagnie. Hij had bezittingen in het Gooi, onder andere het al genoem de huis Ruysdael hij Blaricum. Sinds 1640 was hij heer van Schiermonnikoog. Ook in Brazilië had hij belangen. Zijn broer Jacob Stachouwer was daar politiek raad, net als de dichter Johannes Bodecheer Benningh sedert 1638. In Blaricum herinneren aan Johan Stachouwer nu nog de weg van die naam en zijn in de kerk opgestelde grafsteen. Broer Gerardus Uit het voorafgaande is wel duidelijk geworden, dat de familie Bodecherus in de eerste helft van de zeventiende eeuw op allerlei wijzen sterk betrokken was bij het reilen en zeilen van de republiek op veel terreinen en in alle windstreken. Voor Gerardus, waarschijnlijk de jongste zoon van dom inee Nicolaas Bodecherus, was deze betrokkenheid van tragische aard. De bijzonderheden kennen we uit een gedicht in de Poëmata: Ad Nicolaum Bodecherum, Putrem, De Obitu Gerirdi Bodecheri, Fritris (Aan vader N.B. over het sterven van broer G.B.). Ik neem het hier grotendeels over. Uil het kamp, op ren schokkende zware wagen, Nabij Venlo, kwam hij terug, ziek, Ziek van lichaam, maar met krijgshaftig gemoed. En zich toevertrouwend aan een rustiger Waal - Hoewel de rivier bruisend zwol Wegens de bergtoppen van Hessen - Totdat het trage schip de Rotte naderde, Om Leiden van meer nabij te zien, Om zijn ouders van meer nabij te zien, Liggend in een doodzieke slapte Van een uitputtende scheurbuik; kort daarna een lijk Toen hij te Delft aankwam. Aan de Amstel ligt hij - Gelukkig wel door deze zaligheid - Verbonden met zijn voorvaderen in het graf. Moge het u slecht vergaan, kwade onderwereldduistemis Die mij mijn broer ontnomen hebt. Verdiende die krachtige geest dus, hij die De lans zwaaide va n de prins van Oranje, De bevrijder van het vaderland en vader van de zoon, Verdiende hij zo te sterven, kwade duisternis ? Verdiende hij zo te sterven, van wie Het baarddons en de lichte baard nauwelijks eenmaal Van de km was geweest, en de huid glad ? Jullie, Deventer en Brantius, Onder wier leiding de oefenschool keurt, Zijn getuigen van een edel en goed hart 124 TVE 15e jrg. 1997
En wat voor een Bataaf waarli jk past. En allen die in de cohorte dezelfde wapens Hebben gedragen, hekelen hierom En verachten gezamenlijk de misdaad. Moge die troost voldoende zijn en ‘moge die uw /achten stopzetten, vader; dat voor ieder De levensdagen vastgesteld zijn en aan Gvd bekend — . Zo leert het lot van tie natuur en dat afkomstig van God. Omdat voor u. als ingewijde, toegankelijk zijn Het lol van de natuur en dat van God beide En omdat nu nog twee zoons over zijn, een dochter; en moeder zelf nog leeft Zuil ge uw verdriet kwijt kunnen raken, ziende Dat kwee zoons nog over zijn, een doelde); en moeder zeil nog leeft. In 1632 gafVenlo zich over aan Frederik H endrik. Waarschijnlijk speelde het hierboven beschrevene zich af tijdens de veldtocht langs de Maas in mei van datjaar. Gerardus Bodecherus m oet toen ongeveer vijfentwintig zijn geweest. In het Leidse studentenalbum werd hij in augustus 1627 ingeschreven als twintigjarige zoon van dom inee Nicolaas. Een kluwen van verwantschappen Met de voorvaderen in het graf verbonden te zijn noem t de dichter een zaligheid. Ook in het grafschrift van zijn oom Stans Benningh kwam dat denkbeeld al voor. Opnieuw stelt hij het aan de orde in een Epitaphium Margaretae Banningiae Constantini Filiae, Cognatae, sepultae Loosdmht (Grafschrift van M argareta Banning, dochter van Constantijn, bloedverwant, begraven te Loosdrecht): Hier rust, niet samengevoegd met haar doelen, het meisje Banning, in haar geboortegrond begraven. Ofschoon de grond van Amstelland de grootvader en de vader van de dode bewaart, ze kon nauwelijks door een passender steen neergedrukt worden. Als deze Margareta de dochter is van de in 1627 overleden baljuw Stans Benningh voor wie Bodecheer het hiervoor afgedrukte grafschrift vervaardigde, dan is met dit sterfgeval de in 1627 schier gedoelde stam misschien wel helemaal onder het Loosdrechtse maaiveld verdwenen. De gedichten van Johannes Bodecheer Benningh maken niet m inder dan de aantekeningen van Vrijlandt duidelijk, dat men in bepaalde kringen in de vroege zeventiende eeuw graag ‘onder ons' bleef. Ze vormen ook een aanvulling op die aantekeningen. Het geslacht Bodecherus blijkt binnen dat netwerk verwant te zijn aan de Bannings en Stachouwers. Blijkens enkele hier niet besproken gedichten bestond er ook verwantschap met de in het Gooi niet onbekende Coppits en daarbuiten met de voorname geslachten Van der Burch en Broekhoven. Hel beschrijven van die kluwen laat ik graag aan m eer bevoegden over, en het ontwarren er van nog veel liever. Intussen is de mens en de dichter Johannes Bodecheer Benningh bij deze behandeling van zijn poëtisch werk natuurlijk schromelijk te kort gedaan. Daar zal hij zich 350 jaar later in de wereld aan gene zijde wel niet m eer over opwinden. Misschien ook wel, want een anonieme auteur verzekert ons in een gedicht dat De geest van Matthaeus Gansneb Tengnagel, die sinds 1652 in d ’andre werelt by de verstorven Poëten verkeerde het volgende waarnam: 'K zie Bodecher aen d 'een zijde Met zijn Diclo afgedwaelt, En zijn Munt-Godin, O lijden! Heeft ook ramp zijn bijt bepael.t: Zy storf om Eneas wille, Vol van wanhoop in de /< . Hy van razerny ’er grillen, Was haer lot quad, 7 zijne mee.” N oten 1. T.V.E., 5, afl. 3 (1975) 65-83. 2. De Nederlamlsche l.e.niw, 32 (1914) kolom 300-306 en 332-340. 3. In: Mededelingenblad van de Historische Kring Blaricum, nr. 22 (1995) 10-12. 4. (■ Brandt, ll/storie der Reformatie, deel 4 (Rotterdam 1704) 800-802. 5. J.A. Worp, De briefwisseling van Constantijn Huygens, II, 355. 6. Zie ook B. de Ligt, ‘Loosdrechts Poezie Album’(I), HKL, nr. 56 (1986) 18-20. 7. De briefwisseling van Pieter Comeliszoon Hooft, deel 2 (Culemborg 1977) nr. 402. 8. Zie daarvoor: B. de Ligt, ‘Joannes Assueri Bodecherus, predikant te Cothen’. Het Kromme-Rijngebied 30-2 (1996) 29-30. 9. Vertaling Ben Wolken; alle andere vertalingen uit het Latijn zijn van dr. Willem Kraak, classicus te Bussum. 10. De briefwisseling van Pieter Comeliszoon Hooft, deel 3 ( Culemborg 1979) nr. 1076. 11. W.J. Formsma, Archieven Heren van Schiermonnikoog. Monumenta Frisii a, nr. 3. Im. nr. 264. 12. Idem, im. nr. 205. 13. Mattheus Gansneb Tengnagel, Alle Werken (Amsterdam I960) 5 13. TVE 15e jrg. 1997 125
Page 1 and 2:
TVE 15e jrg. nr. 2, mei 1997 Tussen
Page 3 and 4:
TVE 15e jrg. nr. 2. mei 1997 Tussen
Page 5 and 6:
Voorwoord A lgem een w ordt aangeno
Page 7 and 8:
Weesp LEGENDA RONDE VENEN Vecht Bre
Page 9 and 10:
laatm iddeleeuw se ontginning, of d
Page 11 and 12:
Weesp LEGENDA RONDE VENEN mm Veenko
Page 13 and 14:
Literatuur D.E.H. de Boer, Graaf en
Page 15 and 16:
De Heren Van Amstel en Van Amstel v
Page 17 and 18:
De verkiezing van de proost van St.
Page 19 and 20:
overtollige water in de Vecht. De n
Page 21 and 22:
A melis lil Afb. 3. Zegel van Woute
Page 23 and 24:
1572 en de vader was troosteloos. I
Page 25 and 26:
De Ruïne van Mijnden Een aardige p
Page 27 and 28: n e e r op 2,5 cent p er dag! Een b
Page 29 and 30: Afb. 6. Watermolen te Mijnden. W Ï
Page 31 and 32: 3E t # 4; « i b f ;.d w .'4 .' m m
Page 33 and 34: iSÉiaBS ■ n g ■ : « s m safsp
Page 35 and 36: x; (huie tes®»* ........... mr.r,
Page 37 and 38: eleggen.' Die vond op 1 decem ber 1
Page 39 and 40: ook te hulp, eerst m et directe fin
Page 41 and 42: aanm erking genom en h et verlies v
Page 43 and 44: De m inister van W aterstaat besloo
Page 45 and 46: nv energieproduktiebedrijf una *»p
Page 47 and 48: Vliegreizen: Naar Parijs f 30.- Rom
Page 49 and 50: *» «,»* * t* r r i j i | «ter O
Page 51 and 52: Hat U Amsterdam D iem ea Maiden >*r
Page 53 and 54: zondheidscom m issie ech te r had u
Page 55 and 56: zou ondervinden van de onttrekking
Page 57 and 58: De buitenplaats E ikenrode ( ‘het
Page 59 and 60: De eerste steen van het landhuis we
Page 61 and 62: a l P ? * - . a , ; *.*■ - .
Page 63 and 64: J o n k h e e r H e n ri van Sypest
Page 65 and 66: .... jonkheer Henri van Sypesteyn i
Page 67 and 68: s s a t /
Page 69 and 70: ■.. V \ - . f > ■ ■ ■ ' #9$
Page 71 and 72: Jonkheer Catharinus Henri Cornells
Page 73 and 74: ning dc au th en ticiteit van het k
Page 75 and 76: Jo h a n n e s B o d e c h e e rB e
Page 77: Een familie van baljuws Interessant
Page 81 and 82: AJb. 2. De aanleg van het Vliegveld
Page 83 and 84: Ajb. 4. Op 9 mei 1940, één dag vo
Page 85 and 86: A/b. 6. Hangar en havenkantoor, 199
Page 87 and 88: ■ • -? wam i t • * a t ‘M
Page 89 and 90: Activiteiten van de Stichting Tusse
Page 91 and 92: De Historische Kring Loosdrecht J.
Page 93 and 94: Varia C. van Aggelen (geb. 1954). G
Page 95 and 96: J& L Geen b edrijf in Nederland kan
Page 97 and 98: S T A A LK O N S T R U K T IE Teven
Page 99 and 100: Uitgeverij Verloren: MAAKT GESCHIED
show all

Tussen Vecht en Eem 1997 - LOOSDRECHT

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?