Buiten de Orde 2015 #3

Economische elementen voor een perfecte storm
Grexit, Shanghai Slide en meer…
et kan aan het broeierige weer liggen,
of aan het feit dat we te veel financiële
berichtgeving volgen om Griekenland te
snappen. Maar het wemelt van de aanwijzingen
dat er zich een flinke ‘turbulentie’
aan het opbouwen is, op economisch (en
dus politiek) gebied. De kans bestaat dat het
een van die schaarse ‘perfecte stormen’
wordt, net als in 2008. Dat allerlei ontwikkelingen
al dan niet toevallig elkaar versterken
en de boel dan geheel uit de hand loopt.
Grieks Toneel
Natuurlijk is het vooral het Griekse toneel
dat ons de adem in doet houden, allereerst
uit empathie met de Griekse bevolking. De
Griekse schulden zijn simpelweg onhoudbaar.
Door er nieuwe steunprogramma's in
te pompen wordt die schuld alleen maar
groter. Dat kan gewoon nooit afbetaald
worden, tenzij de Griekse economie ineens
idioot hard zou gaan groeien. Maar dat is op
z'n beurt binnen de Eurozone ondenkbaar.
Dus wordt er tijd gekocht door de Euromasters.
Het blijft spelen met vuur, en
Griekenland heeft op het randje van het faillissement
gestaan, wat zou betekenen dat de
ECB naar z'n centen kan fluiten (en allerlei
andere banken, bijvoorbeeld Bulgaarse).
Daar werd en wordt nogal luchtig over gedaan,
maar het is volstrekt onduidelijk wat
de gevolgen zouden zijn voor de ECB zelf,
die ook niet onbeperkt over geld kan beschikken...
En voor de duidelijkheid: dat is
allemaal Eurogroep en Trojka-beleid geweest.
Het ligt niet aan de Grieken (in ieder
geval niet aan de burgers), want dit is ze zo
opgelegd door de Trojka, die besloot dat de
schuld van de particuliere investeerders
overgeslagen moest worden naar de Griekse
staat, met leningen van de ECB en het IMF.
Dit gebeurde om de particuliere banken niet
te laten omvallen. In Nederland zijn dat, als
we kijken wie er in 2011 investeringen in
Griekenland had uitstaan, de ING en de
Rabobank. Daar is het geld dus heengegaan,
en niet naar ‘de Grieken’. Hadden ze de internationale
banken gewoon laten vallen,
zoals de formele kapitalistische regels voorschrijven,
en een fractie van het geld van de
‘steun’campagnes gewoon aan de Griekse
bevolking uitgedeeld, dan zou er nu waarschijnlijk
een veel rooskleuriger beeld te
schetsen zijn. Maar dus niet, en de ‘Grexit’
dreigt nog steeds, en anders een nieuwe
‘slump’ in de Eurozone zelf.
Iedereen weet dat er niets is
veranderd aan de structurele
oorzaken van de crisis
Perfecte storm
Maar voor een perfecte storm is natuurlijk
meer nodig. Pers en politiek stellen het voor
alsof alleen Griekenland in de problemen zit
(en dat natuurlijk aan zichzelf te wijten
heeft, maar dat is wel de grootste leugen).*
Iedereen weet dat er niets is veranderd aan
de structurele oorzaken van de crisis (lees
Luyendijk en Engelen er maar eens op na) en
de landen die eerder de Trojka over zich
heen kregen, zijn er nu nauwelijks beter aan
toe dan toen, terwijl ze zich natuurlijk wel
net als Griekenland geheel uit de naad
hebben bezuinigd. Maar er staan mondiaal
een paar andere bommen op springen.
Zoals die van de economie van Puerto Rico,
dat net zo failliet is als Griekenland en met
geen mogelijkheid zijn aflossingen kan betalen.
Interessant genoeg is deze situatie in
die zin vergelijkbaar met Griekenland, dat
ook dit land gevangen zit in een soort
muntunie, in dit geval de dollar. Puerto Rico
kan dus niet, zoals voorheen voor landen
in crisis gebruikelijk was, de waarde
van de munt tweaken om uit de problemen
te geraken. Net als Griekenland, dat door
de euro opgesloten is. Maar hoe dan ook,
de situatie in Puerto Rico kan de komende
weken nog dramatisch worden. En ook
daar is, anders dan je in de media leest,
natuurlijk veel verzet.
Of Oekraïne, al is dat het lievelingetje van
het Westen en zal het zich daarom wel de
minste zorgen hoeven te maken over economische
steun van IMF en EU. Maar ook
die hebben natuurlijk niet onbeperkt geld
uit te geven (alhoewel, ze kunnen het gewoon
bijdrukken, en om de inflatie hoeven
ze het voorlopig niet te laten). De ABN AM-
RO heeft er in ieder geval scenario's voor
ontwikkeld.
Shanghai Slide
Maar het is vooral China dat de economiewatchers
in bladen als de Financial Times en
Wall Street Journal zorgen baart. Dat ze daar
een vastgoedbubbel hebben opgebouwd van
subprime-achtige proporties is bekend. En
hoewel die bubbel rond 2013 weer wat begon
leeg te lopen doordat de huizenprijzen even
zakten, is de nood nog steeds hoog. Te meer
daar de groeicijfers in China ook voortdurend
verder dalen.
Nu is er de laatste weken een andere bubbel
aan het barsten geslagen, namelijk die van
de op de Chinese beurs genoteerde aandelen.
De ‘Shanghai Slide’, zoals de financiële
pers het jolig noemt, heeft tot nu toe al zo
een 3000 miljard dollar weggevaagd. In een
poging de trend te stoppen, hebben de Chinese
autoriteiten de spelregels voor speculatie
met aandelen nu even drastisch als
gevaarlijk gewijzigd. Dit mag nu ook met
geleend geld, iets wat voorheen streng verboden
was.
34
Buiten de Orde