Buiten de Orde 2015 #3

: Thema
thema Rojava
De stad
Ontstaan en verlies van het stedelijke
volgens Murray Bookchin
Er zijn mensen die bekender worden na
hun dood dan toen ze leefden. Veel
bekende filosofen horen daarbij, zo ook
Murray Bookchin. Dat heeft echter even geduurd
voor hem. Toen hij in 2006, het jaar
waarin hij stierf, over de lippen ging, was
het vaak niet met alle plezier. Zelfs in anarchistische
kringen had men het niet echt
meer zo snel voor zijn opvattingen.
Er is echter een man die niet alleen een heel
bekende linkse jongen is, maar die ook
duidelijk maakt dat hij de opvattingen van
Bookchin meer dan kan smaken. Het is de
bekende Koerdische leider Abdullah Öcalan.
Sinds Öcalan duidelijk maakt dat de werken
van Bookchin één van zijn favoriete inspiratiebronnen
zijn, gaan er nogal wat deuren
open voor Bookchin die voordien gesloten
bleven. Weg zijn de vele beschuldigingen
aan het adres van Murray B. dat hij tot een
sectaire vorm van libertair socialisme wou
komen. Plots zien meer mensen het vernieuwende
van zijn politieke en andere denkbeelden
in.
Bookchin is al eerder de geschiedenis ingegaan
als één van de bekendste anarchisten
uit de vorige eeuw. Die bekendheid verwierf
hij al in de tweede helft van de jaren
zestig. Door zijn niet aflatende ijver, de vele
interessante boeken die hij schreef, de reizen
die hij maakte in Noord-Amerika en
Europa, verkreeg hij in de tweede helft van
de vorige eeuw de steun van vele revolutionaire
anarchisten.
Het vernieuwende van zijn denken heeft veel
te maken met zijn opvattingen over steden.
Tussen 1965 en 1995 schreef Murray Bookchin
drie uit de kluiten gewassen boeken
over steden en stadsleven. Voorlopig is enkel
het eerste van die drie boeken volledig vertaald
in het Nederlands. In 1965 schreef
Bookchin, onder het pseudoniem Lewis
Herber, Crisis in Our Cities. Dat werd in het
Nederlands vertaald als Stikkende steden, met
als ondertitel ‘Hun toenemende onleefbaarheid
door: verontreiniging van lucht en
water, psychische spanningen, geluidshinder,
ziektedreiging, chaotisch verkeer.’
In 1974 schreef Bookchin The Limits of the City,
en in 1987 The Rise of Urbanization and the
Decline of Citizenship dat hij in de jaren negentig
geredigeerd uitbracht onder andere,
vrij gelijkaardige titels. Het is dit derde boek
dat ongetwijfeld het belangrijkste werk van
de drie is, en hij zag het zelf ook als één van
de sleutelwerken tot zijn denken.
Crisis in de stad
Stikkende steden, het boek uit de jaren zestig,
komt verrassend weinig over als een
standaardwerk van Murray Bookchin. Het
is eigenlijk meer een opiniërend en journalistiek
boek dan een filosofisch werk,
het is ook één van zijn minst politieke
werken, en een uitgebreid pleidooi voor
meer menselijke gezondheid in stedelijke
contexten. Hij zet zich in het boek af tegen
de evolutie naar steeds meer stress en
luchtvervuiling in de stadsstraten. Volgens
Bookchin (1965) dreigt de auto bijvoorbeeld
‘niet alleen handel en nijverheid
van de stad te doen stikken, maar ook de
talloze menselijke wezens die van haar
straten gebruik maken en haar gebouwen
benutten. In de weinige tientallen jaren dat
de automobiel van een curiositeit is gepromoveerd
tot een alledaags transportmiddel,
heeft hij zich tot één der
belangrijkste bronnen van luchtverontreiniging
ontwikkeld.’
2015 - 3 79