Buiten de Orde 2015 #3

: thema De stad
Eigenlijk is Roel van Duijn de enige die de
meer politieke kant van Provo, of in ieder
geval zijn eigen insteek, belicht. Maar bij wie
nooit eerder van Bakoenin, Netchajev of
Domela Nieuwenhuis heeft gehoord zal hiervan
wellicht weinig blijven hangen. Rob
Stolk, een van de andere initiatiefnemers van
Provo, is reeds overleden en uit de gesprekken
in de film met zijn partner komt weinig
naar voren over Stolks politieke motivatie.
Robert Jasper Grootveld leeft ook niet meer.
Zijn verhaal wordt grotendeels verteld
middels een overigens prachtig interview dat
Theo van Gogh met hem hield.
De scherpe kantjes worden gevormd door gesprekken
tussen oud-Provo’s, die soms erg
ongemakkelijk en daardoor ook wel weer
amusant zijn. In deze gesprekken komt Van
Duijn slecht uit de verf, en hoewel zijn arrogante
en autoritaire houding weinig sympathie
kan opwekken is het soms ook een
beetje pijnlijk en aandoenlijk hem zo te zien.
Van Duijn had destijds best wel wat te
melden, maar de manier waarop hij zichzelf
op de voorgrond plaatst en bepaalde ideeën
en initiatieven claimt zijn een anarchist onwaardig.
De vraag is echter natuurlijk wel
welke rol de selectie van het beeldmateriaal
hierin heeft gespeeld. Zoals hij zelf vertelt
was Lindwer toen hij eind jaren zestig aan de
filmacademie studeerde eerder aanhanger
van Grootveld dan van Van Duijn, en misschien
heeft hij de camera wel langer laten
draaien dan Van Duijn achteraf lief was.
De film is helemaal toegespitst op Amsterdam,
wat er zich nog meer, binnen en buiten
de stadsgrenzen, afspeelde, komt niet aan
bod. Het moge duidelijk zijn dat Provo en de
onstuimige jaren zestig een enorme breuk
vormden met de jaren daarvoor. Provo was
vernieuwend en verfrissend. Op een heel eigen
manier werd het establishment aangevallen,
met veel ludiciteit en creativiteit.
Tegelijkertijd is een meer serieuze aanval op
de gevestigde orde nooit ingezet. Te weinig
mede-Provo’s leken geïnteresseerd in een
langdurig project, als dat al de bedoeling
was. En misschien was de eenduidigheid over
wat Provo was, wat Provo moest worden en
via welke weg, vanaf het begin wel ver te
zoeken. Een Provo als Stolk is daar ongetwijfeld
gelukkiger mee geweest dan een Van
Duijn. Lindwer zelf laat de (oud-) Provo’s
hierover discussiëren en laat de conclusies
aan de kijker.
‘Rebelse Stad’ is een lange zit, maar wat ons
betreft niet te lang. Al hadden sommige onderwerpen
misschien wel wat minder belicht
kunnen worden, Lindwer en zijn medewerkers
zijn er in geslaagd een hoop mooi en
veel nog niet eerder vertoond materiaal te
verzamelen. Een aanrader, ja, maar niet per se
vanwege een hoog gehalte aan rebellie bij de
oud-Provo’s, of een diepgaande analyse van
de beweging en hun gedachtegoed. Wel vanwege
die beelden, de nostalgie en misschien
toch ook weer wat inspiratie.
Provo vormde het begin van Amsterdam als
hippieparadijs, een stad waar alles kon, met
een decennialang bloeiende kraakbeweging,
als symbool van vrijheid en vooruitstrevendheid.
Maar vijftig jaar later lijken Grootvelds
‘misselijk makende middenstand’ en de ‘verslaafde
consument van morgen’ helaas nog
geenszins verslagen te zijn. In de openingsscène
van de film zien we Emmanuel Lorsch
op het Spui staan met een door hem gemaakt
beeld van een mens, bestaande uit lege frisdrankblikjes,
en daarbij een tekstballon
waarop staat ‘Democratie is een lege blik’.
Lorsch zelf leest een gedicht voor over de
leegheid van onze moderne samenleving. Op
de achtergrond zie je het druk winkelend publiek
deze ‘oude gek’ voorbij wandelen, en
realiseer je je: zo veel heeft Provo uiteindelijk
niet bereikt.
De rebelse stad van toen is hartgrondig
aan het vertrutten
De rebelse stad van toen is hartgrondig aan
het vertrutten. Dit wordt niet in de laatste
plaats bewezen door het feit dat tijdens de
première van ‘Rebelse Stad’ in EYE, het jaar
2015 werd uitgeroepen tot Provojaar, ‘jaar van
Creatief en Eigenwijs’ door niemand minder
dan burgemeester Van der Laan. Iemand die
bij uitstek de afgelopen jaren juist met man
en (gewapende) macht heeft geprobeerd om
die eigenwijze en creatieve geest weer terug
de fles in te drukken.
door D. en M.
advertentie
2015 - 3 69