Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin 2004 Yılı Kararlarının - Kamu ...

edilmiş ve tespit hükmünün bu tehlikeyi ortadan kaldıracak nitelikte olması gerektiğini,
yasada işçinin hak kazanıp da kullanamadığı yıllık izin süresi ücretinin
sözleşmenin feshi tarihindeki son ücret üzerinden kendisine ödeneceği hükmünü
getirdiği, bu düzenlemeye göre davacının hukuki menfaatinin tehlike içinde ol
madığı ve fesihten sonra açacağı eda davası ile hakkını alabileceği, bu nedenle
tespit davası açmakta hukuki yararının bulunmadığı sonucuna varmaktadır.
Buna göre Yargıtay, yıllık iznin sözleşmenin sonunda ücret alacağına dönüşen
bir alacak hakkı olma yönünü esas alarak sonuca varmaktadır.
Halbuki, 2000 yılı Değerlendirmesinde de ele aldığımız ve 9. Hukuk Dairesinin
konuyla ilgili 30-11-1999 tarih ve 259/679 sayılı kararında ve bu kararı
onaylayan HGK kararında, izin hakkının kendisinden vazgeçilmesi mümkün olmayan
kişilik haklarından olduğu, izin hakkı ve izin alacağının birbirinden farklı
kavramlar olduğu, işçiye iznin ücretli olarak kullandırılmasının zorunlu bulunduğu
isabetle ifade edilmiştir.
Eski yasa döneminde yargı içtihadıyla geliştiği ve 4857 sayılı ĐK .m 59 da
açık hükümle düzenlendiği üzere, kullandırılmayan izin ücretleri iş sözleşmesinin
sona ermesiyle muaccel olan bir alacak hakkı niteliği taşıması, yıllık iznin temel
hukuki niteliğini ortadan kaldırmaz. Ancak, Yargıtayın ele aldığımız kararı yıllık
iznin kullandırılması zorunlu bir kişilik hakkı olma niteliğinin göz ardı edildiği
izlenimi vermektedir. Böylece, yıllık izin adeta işçinin hakkı değil, kullandırıp
kullandırmama yönünde işverenin mutlak takdir yetkisine bağlı lütuf halini almaktadır.
Kanımıza göre, dava sürecinin uzunluğundan kaynaklanan pratik sorunlar
bir an için göz ardı edilirse, işçinin yıllık izin hakkının doğduğu yönünde sözleşmenin
devam ederken tespit davası açmasında, en azından teorik olarak hukuki
yararı bulunmaktadır.
Diğer yandan, konu izin hakkının kişilik hakkı olmasından hareketle öğretide
Soyer tarafından ifade edilen(Soyer, Değerlendirme, 1997, 49) ve bizim de
katıldığımız bir görüşle yakından ilgilidir. Söz konusu görüş, her ne kadar yıllık
iznin kullanım tarihini belirleme yetkisi yönetim hakkı çerçevesinde işverene ait
ise de, iznin hak edilen yıl içinde kullandırılması hukuken zorunlu olmasına rağmen
kullandırılmamış ve izin yılının sonunda izin süresi kadar bir zaman kalmışsa
işçinin bu hakkını işverenin haklı menfaatlerini ihlal etmemek kaydıyla kendiliğinden
kullanabileceği yönündedir. Karar kanımızca bu görüşün önemini ortaya
koymaktadır.