Sayı 02 - Antalya Rehberler Odası

Göbekli TepeÖzgür DOĞAN, RehberKazı Alanından, Fotoğraf: Özgür DoğanTürkiye’deki Neolitik Çağ AraştırmalarıTarih öncesi uygarlığında, Epipaleolitik / Mezolitik Çağ’dan sonra gelen, Pleistosen’den HolosenDönemi’ne geçişle birlikte oluşan yeni iklim şartlarına ve onun oluşturduğu çevreye uyum sağlayaninsanoğlunun besin üretimine geçtiği ilk döneme Neolitik1 Çağ adı verilmiştir. Eski tanımlarda tarım,hayvan evcilleştirme, yerleşik yaşam ve çanak çömleğin olduğu döneme Neolitik Çağ adı verilmekteydi.Türkiye Neolitik Çağ yerleşme yerlerinin dökümü verilirken, bu dönem çanak çömleğin var olup olmamasınadayandırarak ve basite indirgenerek Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ 3 ve Çanak Çömlekli NeolitikÇağ olarak ikiye ayrılmıştır. Çanak Çömlekli Neolitik Çağ ise yerleşme yerlerini anlatan bilgiler içindeİlk ve Son başlıklarıyla iki evre olarak kabul edilmiştir. Günümüzde ise bu basit ayrım giderek geçerliliğinekaybetmekte, bir gelişim süreci dikkate alınarak yeni bir sıralamaya gidilmektedir.1960 yılında İstanbul ÜniversitesiPrehistorya Anabilim Dalı ile ChicagoÜniversitesi Doğu BilimleriEnstitüsü’nün ortaklaşa yürüttüklerikarma proje ile “Bereketli Hilal”adı verilen çekirdek bölgenin kuzeybatıuzantısında Toros Dağlarıüzerinde ilk tarımcı topluluklarıaydınlatabilecek, Çayönü, Biris,Göbekli Tepe gibi bir çok yer tespitedilmiştir. Hemen hemen aynıyıllarda Hacılar ve Çatalhöyük’teyapılan kazılar Anadolu’da buçağın hem de olağanüstü buluntularlavar olduğunu ispatlamıştır.Biris Mezarlığı ve Çayönü dışındaSuberde/Görüklük Tepe, Erbaba,Can Hasan I ve III kazıları bu çağınvarlığını pekiştirmiştir. 1965yılında I.A. Todd tarafından OrtaAnadolu’da gerçekleştirilen yüzeyaraştırması ve Mellaart, Frenchgibi araştırmacılar tarafından saptananyeni buluntu yerleri bu çağınsanılanından daha fazla yerleşmeyerine sahip olduğunu ispatlamıştır.Son yıllarda Çayönü ileberaber Köşk, Kuruçay, Gritille,Hayaz, Cafer Höyük, Nevali Çori,Höyücek, Aşıklı Höyük, HallanÇemi, Hocaçeşme, Bademağacı,Çatalhöyük, Pınarbaşı kazılarınınbaşlaması. Çanak ÇömleksizNeolitik Çağ, özellikle Doğu veGüneydoğu Anadolu Bölgesi için,Levant Bölgesi’nde olduğu gibiPPNA - PPNB - PPNC olarak evrelereayrılmıştır. Gene son on yıliçinde Göller Yöresi, Ege Bölgesi,ve Marmara Bölgesi’nde yapılanyüzey araştırmaları ile yeni yerlerbulunmuştur.32>33 ANTALYA REHBERLER ODASI DERGİSİ