Sayı 02 - Antalya Rehberler Odası

Dikilitaş, Fotoğraf: Özgür Doğan“En Eski Tapınağı Yapanlar” adlıkitabında Alman arkeolog KlausSchmidt yukarıda okuduğumuzGöbekli Tepe’yi yeniden keşfini,heyecanlı bir şekilde anlatmaktadır.O günlerde bu keşfin sadecekendi kariyer tarihini değil dünyatarihini değiştireceğini herhaldebilme şansı yoktu. Bölgedeki kazıçalışmalarının her Eylül ayındabaşladığını ve yaklaşık 10 haftasürdüğünü anımsatan KlausSchmitd şunları belirtmektedir:“Göbekli Tepe’deki kazılardaelde ettiğimiz bulgularladünyanın bilinen en eskitapınma merkezlerindenbirinin bu bölgede olduğunuortaya çıkarmıştık.Ancak son kazı çalışmalarıylatapınma merkezinin dünyanın enbüyük tapınma merkezi olduğunutespit ettik. “Göbekli Tepe araştırmalarısırasında saptadığımız,bu tapınaklarda kendini gösterenkült ve dinin; Yakındoğu’daki Neolitikdönemin gelişiminin güçlüdürtüleri olduğu, gittikçe güçlenmektedir.Bu da insanlık tarihinive atalarımızın özünü biraz dahaaçıklığa kavuşturmayı vaat etmektedirve bu nedenle de TaşÇağı avcılarının kutsal dağındabundan sonra yapılacak çalışmalarındönem hakkında bilgi dağarcığımızıgeliştirmekte önemli birrol oynayacağı kesindir”. GöbekliTepe höyüğü araştırmalarına kadar,buzul çağın sona ermesiylebirlikte, yerleşik yaşama geçişin,çifçiliğin ve hayvancılığın ortayaçıkmasıyla birlikte gerçekleştiğidüşünülüyordu.Göbekli Tepe kazıları ise yerleşikyaşama geçiş, avcı-toplayıcıtoplulukların, dinsel törenlerekatılmak için Göbekli Tepe gibidini merkezlere düzenli olarakbir araya gelmelerinin sonucudur.Böyle kalabalık grupların yiyecekihtiyaçlarını, çevredeki yiyecekkaynakları ve av hayvanlarıylauzun vadede karşılamak oldukcagüçtür. Bunun neticesinde, bölgedeyaşayan topluluklar tarım vehayvancılığa yönelmiştir.Norveçli moleküler biyolog ManfredHeun’un genetik araştırmalarsonucu, önemli kültür bitkisi olanve yüzlerce genetik varyasyonubulunan buğdayın atasının, Urfabölgesinde bulunması da tesadüfolmasa gerek. Max PlanckEnstitüsü’nün Köln’de bitkilerüzerine yaptığı araştırmada 68yeni buğday çeşidini kıyasladığıve tüm tahılların kökeninin UrfaKaracadağ eteklerinde bugün dehalen yetişen yabani buğday bitkisiolduğunu ortaya çıkarmıştır.Göbekli Tepe’nin devrim niteliğindekibulguları, son yıllarda,dünya çapında heyecan yaratmasınasebep olmuştur. StanfortÜniversitesi’nden Ian Hodder“Göbekli Tepe, o tarihle ilgilibildiğimiz her şeyin değişmesinesebep olacak.” WitwatersrandÜniversitesi’nden Davidlevis Williams “Göbekli Tepetarihin gelmiş geçmiş en büyükarkeolojik keşfi.” ReadingÜniversitesi’nden Steve Mithen“Burası insan aklının anlamaktazorlanacağı kadar olağanüstü.”Ünlü alman dergisi Der Spiegelkapaktan verdiği araştırma yazısındaGöbekli Tepe’yi cennetinkeşfiyle eş tutmaktadır.