Sayı 02 - Antalya Rehberler Odası

Rehberlerin SigortalılığıŞeyla DEMİRCAN, RehberMürşidin DEMİRCAN, Rehber2008 yılı öncesi dönemde birçoksosyal güvenlik kurumunun mevcudiyetinedeniyle rehberlerin nasılve hangi kurumdan sigortalanacağıile ilgili farklı yaklaşımlar bulunmaktaydı.Uygulamaya bakıldığında,Türk mevzuatının şart koştuğu yeterliliklerehaiz gerçek kişiler, çeşitlikanun, yönetmelik ve iç genelgelerderehber olarak adlandırılmışolup, Türk Standartları Enstitüsü veMesleki Yeterlilik Kurumu profesyonelturist rehberliği mesleği ile ilgiliulusal standartları yayınlamıştır.Çalışma ortamı ve koşulları dikkatealındığında rehberlerin birçok kurumve kişi ile iletişim halinde olduğuanlaşılmaktadır. Rehberlik mesleğiher türlü iklim koşullarında açıkveya kapalı mekânlarda, uzun vedeğişken çalışma saatlerinde seyahatetmeyi gerektiren, hareketli vedeğişken ortamlarda çalışılabilmeyigerektirir. Bu nedenle rehberlikmesleğinin icrası esnasında kazave yaralanma riskine karşı gerekliiş sağlığı ve güvenliği önlemlerininalınması gerekir. Rehberlik mesleğindekirisk bazen kalıcı sakatlıkveya ölümle sonuçlanmaktadır.Turların düzenlenmesinde benzerolayların çok sık tekrarlanması, gereklitedbirlerin ve uyarıların dikkatealınmadığının göstergesidir. Olasıkazalarda zarar görecek meslektaşınsağlık giderlerinin karşılanabilmesiiçin günümüzde rehberler“Rehber Sosyal Yardım ve DayanışmaFonu” oluşturma çalışmasınıbaşlatmıştır.Sosyal Sigortalar ve GenelSağlık Sigortası KanunuAçısından Rehberlerin DurumuÇalışmamızda kullanılan rehberkavramı profesyonel turist rehberiniifade etmektedir. Daha öncedenSSK kapsamında sigortalı sayılanlarile Bağ-Kur sigortalıları veT.C. Emekli Sandığı iştirakçilerininhangi statüde sigortalı sayılacakları5510 sayılı Kanunun 4. maddesindeaçıklanmıştır. Yeni düzenlemeyegöre sigortalı sayılanlar 4/a, 4/bve 4/c olarak sınıflandırılmıştır. Busınıflandırmaya göre: 1. SSK’lılarınyeni adı (4/1-a) olup bu kapsamda;506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu2925 sayılı Tarım İşçileri SosyalSigortalar Kanununa tabi olanlaryer almaktadır. 2. Bağ-Kur’lularınyeni adı (4/1-b) olup bu kapsamda;1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar veDiğer Bağımsız Çalışanlar SosyalSigortalar Kanunu ve 2926 sayılıTarımda Kendi Adına ve HesabınaÇalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununatabi olanlar, yer almaktadır. 3.Emekli Sandığı sigortalıların yeniadı: (4/1-c) olup bu kapsamda;sayılı Türkiye Cumhuriyeti EmekliSandığı Kanununa tabi olanlar yeralmaktadır.Bağımlı Çalışan RehberlerinSigortalılık DurumuAkbulut’un (2006) Ege Bölgesi’ndeyaptığı araştırmada, rehberlerinyüzde 60,9’unun emeklilik güvencesivarken yüzde 39,1’inin emeklilikgüvencesinden yoksun olduğuanlaşılmıştır. Akbulut’a göre emeklilikgüvencesi olan rehberlerinyüzde 40,6’sı SSK, yüzde 23,6’sıözel emeklilik kuruluşlarına, yüzde22,6’sı Bağ-Kur’a, yüzde 13,2’siEmekli Sandığı’na kayıtlıdır. Butespitten anlaşılacağı üzere rehberlerinemeklilik güvence türlerideğişiklik göstermektedir.Hizmet Akdine Tabi OlarakÇalışan (İşçi) RehberlerinSigortalılık DurumuBir kimse hizmet akdi ile bir veyabirden fazla işveren tarafındançalıştırılıyor ise 5510 sayılı Kanunun4/a maddesi hükmü gereğincesigortalı sayılır. Sosyal sigortailişkisinin kurulması ve bu ilişkidolayısıyla Kurum - Sigortalı veişveren arasında yükümlülük hakve menfaatlerin doğuşu açısındansigortalılığın başlangıcı önemtaşımaktadır. Sigortalılığın başlangıcının,hizmet sözleşmesinindüzenlendiği zaman mı yoksa fiiliçalışmaya başlandığı zaman mıolduğu konusunda (mülga 506sayılı Kanun döneminde) doktrindegerçekleşen tartışmalar davakonusu yapılmıştır.Yargıtay fiilen işe başlamanın sigortalılıkbaşlangıcı olduğu yönündekarar tesis ederek bu konudakitartışmalara son vermiştir. 5510sayılı Kanun sigortalılığın başlangıcınıkesin olarak belirtmiştir. BuKanunda 4/a grubunda yer alansigortalıların (işçilerin) sigortalılıkbaşlangıcı fiilen çalışmaya başladıklarıtarihten itibaren başlamaktadır.Kanunun (4/a) grubundansigortalı olanlar daha öncedenSSK, kapsamında sigortalı sayılankişilerdendir.Eğer bir rehber, hizmet akdine tabiolarak bir işyerinde çalışmaya başlamışise 5510 sayılı Kanunun 4/(a) maddesi uyarınca sigortalı sayılır.İşverenler 5510 sayılı Kanunun4/(a) bendi kapsamında sigortalısayılan kişileri (işçiyi) sigortalılıkbaşlangıç tarihinden önce (işe başlamadanönce) sigortalı işe giriş58>59 ANTALYA REHBERLER ODASI DERGİSİ