KAZI SONUÇLARI TOPLANTISI 1. CİLT - kulturvarliklari.gov.tr

KalelerMezarlığın doğusundaki yüksek tepe üzerindeki kaleler mezarlığın DemirÇağı yerleşimidir. Erken Demir Çağı ve Urartu Dönemine ait bu kalelermezarlığı doğu yönde boydan boya sınırlayan ve Ağrı Dağı’nın güneybatıuzantısındaki yüksek sırtların üzerindedir. Bu sırt aynı zamanda AğrıDağı’nın Doğubayazıt Ovası’na doğru yaptığı son uzantıdır. Oldukça yüksekbir kayalık tepe halindeki uzantının orta kesiminde Son Tunç/Erken DemirÇağ kale ve yerleşimi (Kale I), bunun güneyindeki uç kısımda ise Urartukalesi (Kale II) yer alır.SonuçBozkurt kurganları bugüne değin elde ettiğimiz sonuçlara göre Orta TunçÇağından başlayarak Son Tunç Çağı ve Erken Demir Çağında yoğunlaşarakdevam etmiştir. Orta Tunç Çağına ilişkin bulgularımız diğer dönemlerekıyasla oldukça sınırlıdır. Bulgular Güney Kafkasya ile çok yakın benzerlikiçindedir. Kafkasya coğrafyası içinde en yakın benzerlere ise Ağrı Dağı’nınhemen karşısındaki Ermenistan’daki Aragats Dağı eteğindeki mezarlıklardarastlanmaktadır. Her iki dağın arasından geçen Aras Nehri ve volkanikoluşum nedeniyle aynı coğrafî özelliklere sahip bu iki dağ ve yakın çevresiarkeolojik olarak da benzer bir süreç izlemiştir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde budöneme ait kazılar henüz çok sınırlı olmakla birlikte, bu konuda araştırmalarınçok sayıda olduğu Güney Kafkasya bulguları ve Doğu Anadolu’nun genelsıradüzeni ile Sos ve Bozkurt kazılarının sonuçlarına göre kronolojik birdeğerlendirme yapılabilir. Buna göre bölgede Orta Tunç Çağını temsil edenkurgan kültürlerinin Ağrı Dağı ve yakın çevresine Kura-Aras kültürünüizleyerek Güney Kafkasya’da olduğu gibi ykl. M.Ö. 2400/2300 yıllarındagirerek Urartu Krallığı’na değin devam ettiğini söyleyebiliriz. Son Tunç/ErkenDemir Çağına gelindiğinde çok sayıda kalenin ortaya çıkışı ve eteklerindekikurgan mezarlıklarının sayısındaki artış tüm Güney Kafkasya ve Kuzeybatıİran’da karşılaşılan bir yeniliktir. Bozkurt kurganları ve Kale I ile birlikte AğrıDağı’nda belirlediğimiz diğer merkezler Son Tunç/Erken Demir Çağının539