Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka

More documents

Recommendations

Info

teškim uslovima. Posjedi do 2 hektara činili su 45,6% od ukupnog broja gazdinstava. 15 Poljoprivreda je bila zaostala i nije mogla da podmiri osnovne potrebe stanovništva pa je tako 1920. godine u Crnoj Gori gladovalo oko 5.000 ljudi, a gladne su bile 1927, 1928. i 19 6. godina. Crnogorski seljak je bio prezadužen. Svi seljački dugovi u Crnoj Gori iznosili su 496 miliona dinara, ili 7,1% od ukupnog zaduženja jugoslovenske poljoprivrede, dok je crnogorska poljoprivredna proizvodnja u jugoslovenskoj učestvovala sa manje od 2%. Crnogorski poljoprivrednik je više dugovao nego što je vrijedila njegova proizvodnja. Industrija se sporo razvijala, i u Crnoj Gori su 19 9. godine postojala 24 industrijska preduzeća, ili samo 9 više u odnosu na 1918. godinu. U njima je radilo oko 1.400 radnika. Oko 50% ovih industrijskih kapaciteta nalazilo se u Boki. U ovom periodu proširena je saobraćajna mreža, ali u Crnoj Gori nije izgrađen ni jedan asfaltni put, a ni željeznička pruga koja bi čitavu Crnu Goru povezala sa ostalim djelovima Jugoslavije. Zanatstvo i trgovina su bile najrazvijenije privredne grane, pa je i najveći broj crnogorskih zadužbinara iz međuratnog perioda poticao iz ovih zanimanja. Crnogorsko zakonodavstvo o filantropiji Što se tiče zakonodavstva o filantropiji u Knjaževini, odnosno Kraljevini Crnoj Gori, nije postojao poseban zakon o tome, već je u okviru Opšteg imovinskog zakonika, poglavlje XI bilo posvećeno regulisanju u oblasti osnivanja i rada zaklada (zadužbina). O tome govore članovi 755-766. 16 Zakladu je moglo osnovati svako punoljetno lice koje je slobodno raspolagalo svojom imovinom, ili maloljetno lice, ako na to pristanak daju staratelji i vlast. Testament, ili dokument, kojim se osniva zaklada, morao je biti sačinjen u prisustvu tri svjedoka, ili kod suda u prisustvu dva svjedoka. Takođe, nužno je bilo odrediti cilj zaklade, imovinu za njeno funkcionisanje, kao i onoga ko će zakladom upravljati. Ako je imovina zaklade prelazila vrijednost od 1.000 franaka (fiorina*), za formiranje zaklade bila je potrebna saglasnost Državnog Savjeta, a ako je prelazila vrijednost od 2.000 franaka, odobrenje je morao da izda vladar. Čak i kad imovina zaklade nije prelazila vrijednost od 1.000 franaka, o njenom formiranju trebalo je obavijestiti Državni Savjet, a to je bila dužnost suda koji je dozvolio formiranje zaklade. Ukoliko je zaklada bila crkvenog karaktera, prije odobrenja državne vlasti, zakladu je morala odobriti crkvena vlast. Zaklada je počinjala da postoji onda kada je to darodavac naznačio, a vlast utvrdila da nema zakonskih prepreka. Ukoliko darodavac nije odredio staratelja, onda se država starala o ispunjenju cilja zaklade. U slučaju da je zaklada bila crkvenog karaktera, državna vlast je, po potrebi, sa crkvenim vlastima rukovodila i ovim zakladama. Država je mogla promijeniti cilj zaklade ukoliko bi njeno funkcionisanje bilo protivno „novijih činjenica i potreba narodnog života“, ili ukoliko ne bi ostvarivala ulogu koju joj je darodavac namijenio. Tada je država imala pravo da promijeni cilj zaklade, ali samo ako se to ne bi mnogo protivilo prvobitnoj želji darodavca. Ukoliko bi u ovom slučaju odstupanje od darodavčeve Isto, str. 4 . 6 Branko Pavićević, Radoslav Raspopović, Crnogorski zakonici 796- 9 6, zbornik dokumenata, knjiga III, Podgorica, 998, str. 76- 78. * Fiorin, zvanična moneta Austrije od 848. do 892. godine. U Crnoj Gori je bio u upotrebi od početka XIX vijeka, i sve državne finansije su iskazivane u fiorinima. Fiorin je bio glavna moneta u Crnoj Gori do 90 . godine, kada je uvedena kruna, takođe austrijski novac. Odnos perpera i fiorina bio je :2. 14
Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka želje bilo veliko, država je ukidala zakladu. Odluku o tome je donosio Državni Savjet, ali tek nakon što čuje mišljenje uprave zaklade, nadležnih vlasti, ili crkve, ako je riječ o crkvenoj zadužbini, kao i svih onih kojih se ticalo postojanje zaklade. Zbog toga je Državni Savjet, prije nego što bi se odlučio na preuređenje ili ukidanje zaklade, o svojoj namjeri preko novina obavještavao sve zainteresovane strane o tom postupku. Ukoliko se niko ne bi javio u roku od pola godine, gubio je sva prava u zakladnoj imovini. Državni Savjet je u oglasu bio dužan da navede razloge zbog kojih preuređuje ili ukida zakladu. Nakon sprovedene procedure, Državni Savjet bi izdao odluku o preuređenju ili ukidanju, a odluka je bila punovažna tek pošto je vladar potvrdi. Ukoliko darodavac nije predvidio kako da se raspodijeli imovina zaklade u slučaju da se ona ukine, onda je s njom trebalo postupati u skladu sa članom 752, stavke 2 i , Opšteg imovinskog zakonika. To je značilo da se imovina zaklade daje na korišćenje selu, varoši, bratstvu ili plemenu, „ali s naročitom odredbom, da se obrne na kakvu korisnu svrhu, što je više moguće naličnu onoj koju je imalo dotadašnje društvo. Ako je društvo imalo kakvu narodnu ili čovjekoljubivu zadaću, imanje će se predati opštoj sirotinjskoj kasi, ili kakvoj drugoj dobrotvornoj ustanovi koja radi na korist naroda u opšte“. 17 Odredbe o zakladama iz Opšteg imovinskog zakonika dopunjene su i precizirane pravilnicima, zakonima i Ustavom. Na osnovu člana 2, stav 8, Zakona o Knjaževskoj Vladi i Državnom Savjetu iz 1902. godine, Državni Savjet je odlučivao o odobrenju, preuređenju i ukidanju zaklada u smislu i po naređenjima Opšteg imovinskog zakonika iz 1888. godine. 18 S druge strane, Ustav pravoslavnih konzistorija (konzistorija je duhovni sud, pomoćni organ eparhijskih episokpa u vršenju njihove sudske vlasti) u Knjaževini Crnoj Gori iz 1904. godine, predviđao je da parohijske crkve, na čelu sa crkveno-opštinskim odborima, upravljaju zakladama koje su darodavci dali na korišćenje i upravljanje crkvi. 19 Mitropolit Mitrofan Ban je 1891. godine sveštenstvu u Crnoj Gori naredio da ljude pred smrt ne nagovaraju da crkvi zavještaju imovinu. 20 Takvih slučajeva je, po mitropolitovom iskazu, bilo, i potom su nasljednici umrlog pokretali tužbe. Mitropolit je u naredbi sveštenstvu naveo: „Sveštenik je dužan bolesnika u svemu krijepiti sa utješiteljnijem slovom Božijem, kako bi tijem olakšao njegovo stanje. Ovo su dužnosti, koje je sveštenik dužan činiti pri bolesnikovoj postelji, a ne nagovarati bolesnika da pravi zavještaje i da raspoređuje kome će što ostaviti. Koji bi sveštenik u buduće protiv ovoga postupio, 7 Isto, str. 7 8 Branko Pavićević, Radoslav Raspopović, Crnogorski zakonici 796- 9 6, zbornik dokumenata, knjiga II, Podgorica, 998, str. 89 9 Isto, str. 829-8 20 Isto, str. 06 U okviru Opšteg imovinskog zakonika, poglavlje XI je bilo posvećeno regulisanju u oblasti osnivanja i rada zaklada (zadužbina). 15 15
Page 1 and 2: Mr Dragutin Papović Primjeri filan
Page 3: Mr Dragutin Papović Primjeri filan
Page 6 and 7: “ Blago onome čovjeku, u čije r
Page 8 and 9: Nadamo se da će nas vraćanje na p
Page 10 and 11: Osnivači dobrotvornih organizacija
Page 12 and 13: 1881/82 u Crnoj Gori je bilo 705 tr
Page 16 and 17: Na osnovu člana 32, stav 8, Zakona
Page 18 and 19: Državna kontrola nad zadužbinama
Page 20 and 21: Od srednjeg vijeka pa do početka X
Page 22 and 23: Muslimani su osnivali zadužbine, k
Page 24 and 25: Jedan od najpoznatijih muslimanskih
Page 26 and 27: Najveći broj vakufa u Crnoj Gori p
Page 28 and 29: U dobrotvornom radu se istaklo Amer
Page 30 and 31: “ „Uzimajući u obzir velike ž
Page 32 and 33: 3 235 East 11th Street, New York 3,
Page 34 and 35: Spiridon Gopčević U svojoj t
Page 36 and 37: Samo tokom 189 . godine knjaz Nikol
Page 38 and 39: 1922.godine, Vaso Ćuković je osno
Page 40 and 41: Nadbiskup Nikola Dobrečić Dobreč
Page 42 and 43: Testament Jovana Boškovića je pod
Page 44 and 45: „Štednja Lesova“ Leso Pavkovi
Page 46 and 47: Pavković je bio poznat kao najveć
Page 48 and 49: Kuća zadužbine Duković u Trstu (
Page 50 and 51: Spomen-ploča na kući Luke Joviće
Page 52 and 53: ata proveo je u internaciji. Nakon
Page 54 and 55: Želja Jova Golijanina je bila da
Page 56 and 57: mogao da ispuni u punoj mjeri one c
Page 58 and 59: “Moja bi pak želja bila, da ta z
Page 60 and 61: “ „Novac koji je poslan na Jugo
Page 62 and 63: “Rukovođen ljubavlju prema rodno
Page 64 and 65:
Patrijarh Gavrilo Dožić (1888-195
Page 66 and 67:
od države priznatim školama. 147
Page 68 and 69:
VII - Izvori i literatura Izvori: 1
Page 70 and 71:
0 22. Milošević Anton, Pero Lukov
show all

Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?