Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka

Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka
IV - Istaknuti filantropi
Karateristika klasične filantropije je individualizam. Klasičan filantrop je imućan
pojedinac, koji ima svijest o opštem dobru i koji, kroz mecenstvo, dobrotvorne akcije
i osnivanje zadužbina, dio svog imetka opredjeljuje za pomaganje ugroženima, ali
i za stvaranje naučnih i umjetničkih djela, za razvoj kulture i privrede. U istoriji crnogorske
filantropije izdvojilo se nekoliko takvih pojedinaca.
Mecena iz Perasta
Andrija Zmajević je rođen 16. juna 1624. godine u Perastu. 74 Osnovnu školu je završio kod
franjevaca u Perastu, a 1649. godine u Zavodu za širenje vjere u Rimu, upisao se na studije
filozofije i teologije. Tu je stekao i doktorat iz ovih oblasti. Nakon toga se vratio u Perast i
1655. godine postao je opat benediktinskog manastira na ostrvu Sv. Đorđe kod Perasta. Papa
Aleksandar VII ga je imenovao za budvanskog apostolskog vikara (namjesnika) i povjerenika
Svete stolice, a papa Kliment X je 2 . februara 1671. godine Zmajevića postavio za barskog
nadbiskupa. Pošto je Bar bio pod osmanskom vlašću, Zmajević se naselio u Paštrovićima.
Ipak, tu nije dugo ostao, i vratio se u Perast , gdje je umro 1694. godine. Zmajević je 1684.
godine učestvovao u oslobađanju Risna od Osmanlija. U Perastu je 1671. godine sagradio
palatu zvanu „Biskupija“, a 1678. godine sagradio je crkvu Gospa od Rozarija. Zmajević je bio
poznat kao jedan od najprosvećenijih ljudi svoga vremena. 75 Bavio se teologijom, arheologijom,
istorijom, poezijom i skupljanjem narodnih pjesama. Pisao je narodnim i latinskim jezikom,
a koristio je latinicu i ćirilicu. Njegovo najpoznatije djelo je „Darxava sveta slavna i kreposna
carkovnog lietopisa“ ili „Crkveni ljetopis“, koji predstavlja istoriju svijeta od stvaranja do
njegovih dana. Djelo imo 900 strana. Zmajević je napisao „Pjesmu od pakla“, koja govori o
pobjedi Peraštana nad osmanskom vosjkom, i poemu „Slovinska Dubrava“, o zemljotresu koji
je razorio Dubrovnik 1667. godine.
Ipak, najveći doprinos biskupa Andirje Zmajevića u unapređivanju kulture bilo je
pomaganje najplodnijeg baroknog slikara u istoriji Crne Gore, Tripa Kokolje (Perast, 28.
74 Istorijski leksikon Crne Gore, Podgorica, 2006, str. 2 6.
7 Niko Luković, Zadužbina pomoraca, Godišnjak pomorskog muzeja u Kotoru, broj X, 962, str. 86.
Andrija Zmajević
Najveći doprinos biskupa
Andrije Zmajevića u
unapređivanju kulture bilo
je pomaganje najplodnijeg
baroknog slikara u istoriji
Crne Gore, Tripa Kokolje
33
33