Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka

Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka
Zadužbina prote Luke Jovićevića
O proti Luki Jovićeviću nema previše informacija. Zna se da je rođen 1851. godine u Ceklinu, i da je dugo boravio u Nikšiću,
gdje je umro 1929. godine. U testamentu, koji je nastao 1. juna 1929. godine, Jovićević je odredio da dio njegove kuće u ulici
Cara Dušana broj 20 (danas Karađorđeva broj 1) pripadne crkvi Sv. Vasilija u Nikšiću i Gimnaziji u Nikšiću. O tome Jovićević
u testamentu kaže:
“
„Drugo dvoje vrata ove kuće ostavljam sa opisanom baštom i pravom koje im pripada i to: POLA MANASTIRU
HRAMA SV. VASILIJA u Nikšiću, a POLA VELIKOJ GIMNAZIJI U NIKŠIĆU za pomoć u đačkom materijalu
siromašnog stana /đacima/. Ovu kuću kako manastiru tako i gimnaziji ostavljam pod ovim uslovima: Da kuću mogu
držati u zajednici ili je podijeliti kako sami požele, ali da je nikad ne mogu prodati, nego da ostane u vjekove kao
moja zadužbina sa natpisom na istoj i sa tom mojom željom, da uprava manastira naredi dejstvujućem svešteniku
toga manastira, da mi čine pri svakoj službi a pri priskomidiji vječiti pomen meni i mojoj suprugi Mariji, a tako i uprava gimnazije
dužna mi je držati godišnji pomen meni i mojoj suprugi Mariji na dan moga predstavljenja – za vječito – t.j. za sve vrijeme dok kuća
bude pripadala gimnaziji. Ako bi se kojoj od ova dva obdarenika ukrivalo na ovaj moj zavještaj ispuniti, da onaj dio moga poklona
Manastiru Nikšićskom bude predat preko najviše vlasti duhovne ovoga manastira – manastiru svetoga Vasilija u Ostrogu, gdje će se
moj zavještaj i ispuniti; a onaj dio koji bi pripao gimnaziji, da se preda najvećoj školi koja bude u tome vremenu u Nikšiću. U slučaju,
da se gimnazija u Nikšiću ukine da onaj poklon njoj dati pripane najvišoj školi u Nikšiću, pa poslije ove svagda najvišoj koja bude u
vremenu kada prestane škola koja uživa ovaj moj legat, ali pod onim istim uslovima, kao što je do tada držala gimnazija.“ 117
Tesatament Luke Jovićevića je samo polovično ispoštovan, jer si dio kuće nalazi u crkvenom vlasništvu, dok najviša
školska institucija u Nikšiću ne posjeduje dio kuće koji je namijenio testator.
Zadužbina Toma Krstova Popovića
Tomo Popović je rođen 19. februara 185 . godine u Herceg Novom, gdje je završio osnovnu školu. 118 Klasičnu gimnaziju i
Učiteljsku školu završio je u Zadru. Od 1874. godine bio je nastavnik u školi u Toploj. U Trstu je živio u peirodu 1879-188 .
godine. Od 188 . godine predavao je u Zakladnoj pomorskoj školi u Herceg Novom, a 1886. godine postavljen je za direktora
ove škole. Uspostavio je saradnju sa najznačajnijim kulturnim i naučnim institucijama iz Beograda, Zagreba, Zadra i Novog
Sada. Za vrijeme balkanskih ratova 1912-191 . godine, slao je priloge za crnogorski i srpski Crveni krst. Dio Prvog svjetskog
7 Dokumentacija Crkvene opštine u Nikšiću, prepis testamenta zaveden pod brojem 2244/29. Dokumentaciju nam je ustupio otac Danilo Zirojević.
8 Maksim Zloković, Tomo Krsto Popović – književnik i istoričar (povodom četrdesetpetogodišnjice smrti), „Boka“, broj 8, Herceg Novi, 976, str. 274.
51