Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka
Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka
Primjeri filantropije u Crnoj Gori do kraja XX vijeka
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Državna kontrola nad<br />
zadužbinama je bila<br />
pravilo još od prvih<br />
zakonskih akata <strong>do</strong>nešenih<br />
u Knjaževini <strong>Crnoj</strong> <strong>Gori</strong>,<br />
ali ni jedan Zakon o<br />
<strong>do</strong>brotvornim društvima<br />
u istoriji Crne Gore nije<br />
bio restriktivan kao ovaj iz<br />
1985. godine.<br />
1<br />
zadužbine ili fondacije nije odredio organe i način upravljanja, njih je imenovala Skupština<br />
opštine na čijoj teritoriji je formirana zadužbina ili fondacija. Nakon o<strong>do</strong>brenja rada,<br />
zadužbine i fondacije su upisivane u registar koji je vodio republički organ za poslove iz kulture.<br />
Zadužbine i fondacije su morale da imaju statut, a fond pravila. Statutom su se određivali<br />
sjedište, sastav organa upravljanja i način njihovog rada, cilj, sredstva, organ koji predstvalja<br />
zadužbinu odnosno fondaciju, način sticanja i korišćenja sredstava, krug korisnika, nadzor i<br />
mjere za obezbjeđivanje namjenskog korišćenja sredstava. U upravljačkim tijelima zadužbina<br />
i fondacija nijesu se mogli nalaziti ljudi koji su osuđivani zbog koristoljublja, koji su bili u<br />
neprijateljstvu sa osnivačem zadužbine, koji su pripadali krugu mogućih korisnika zadužbine<br />
i ljudi koji su vršili nadzor nad zakonitošću rada zadužbine, odnosno fondacije. Upravni<br />
organi zadužbina, odnosno fondacija, bili su dužni da jednom godišnje <strong>do</strong>stavljaju izvještaj<br />
o radu nadležnom opštinskom organu. Zakon je zabranjivao zadužbinama, fondacijama i<br />
fon<strong>do</strong>vima da se bave privrednom djelatnošću, već da prihode mogu ostvarivati isključivo od<br />
kamate i zakupa. Omogućeno im je da primaju poklone i legate.<br />
Ukoliko bi sredstva za upravljanje zadužbine ili fondacije prelazila 20% ukupnih<br />
prihoda, onda se zadužbina, odnosno fondacija pripajala drugim zadužbinama, odnosno<br />
fondacijama. Ovo pravilo je važilo i u slučaju da zadužbina ili fondacija od postojećih prihoda<br />
ne može ostvariti svoj cilj. Odluku o tome je <strong>do</strong>nosila uprava zadužbine, odnosno fondacije uz<br />
saglasnost Savjeta i nadležnih državnih organa. Zadužbine, fondacije i fon<strong>do</strong>vi su prestajali<br />
s ra<strong>do</strong>m kada se ispuni ili prevaziđe cilj zbog koga su osnovani. Tu odluku je <strong>do</strong>nosila uprava<br />
zadužbina, fondacija i fon<strong>do</strong>va uz saglasnost republičkog organa uprave nadležnog za poslove<br />
kulture.<br />
Zakon iz 1985. godine je uveo komplikovanu proceduru i otežao je formiranje<br />
zadužbina i fondacija. Zakonodavac je njihov rad uslovio ideološkim ciljevima, kao i činjenicom<br />
da je imovinu zadužbina, fondacija i fon<strong>do</strong>va proglasio društvenom svojinom. Upravni organi<br />
<strong>do</strong>brotvornih organizacija su bili kontrolisani od Savjeta i državnih vlasti. Državna kontrola<br />
nad zadužbinama je bila pravilo još od prvih zakonskih akata <strong>do</strong>nešenih u Knjaževini <strong>Crnoj</strong><br />
<strong>Gori</strong>, ali ni jedan Zakon o <strong>do</strong>brotvornim društvima u istoriji Crne Gore nije bio restriktivan<br />
kao ovaj iz 1985. godine. To se, prije svega, odnosilo na status imovine <strong>do</strong>brotvornih društava<br />
i ukidanje autonomije u radu. Imovina zadužbina je u predkomunističkom periodu bila<br />
neprikosnovena i nije se mogla otuđiti, što je omogućilo autonomiju rada zadužbina. Zbog<br />
ideoloških odredbi o privatnoj imovini, vlasti SR Crne Gore su sprječavale autonomiju<br />
<strong>do</strong>brotvornih društava.
Change language