Helsińska Fundacja Praw Człowieka - idm - International Society for ...

Niektóre z wymienionych wcześniej możliwości (nowy program Europejskiego Funduszu
Społecznego, Norweski Mechanizm Finansowy, Progress) są programami nowymi i ich dostępności
nie można na razie ocenić.
Generalnie wśród polskich organizacji panuje opinia, że procedura aplikacyjna i formularze
aplikacyjne w ramach funduszy europejskich dystrybuowanych w Polsce są skomplikowane i
podlegają częstym i zaskakującym zmianom. Jednak wydaje się, że sytuacja się poprawia, organizacje
są coraz bardziej doświadczone i łatwiej im spełnić wymagane kryteria. Dużym problemem przed
jakim stają organizacje, zwłaszcza małe, jest natomiast brak środków na obowiązkowe
współfinansowanie oraz opóźnienia w przesyłaniu kolejnych transz środków.
5. Czy istnieją inne fundusze rządowe na poziomie lokalnym (województwa)? Na poziomie
gmin i powiatów?
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w art. 4
stanowi, że „sfera zadań publicznych, o której mowa w ustawie, obejmuje zadania w zakresie: m.in.
1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz
wyrównywania szans tych rodzin i osób; [...] 4) działalności na rzecz mniejszości narodowych; [...]
6) działania na rzecz osób niepełnosprawnych; [...] 8) upowszechniania i ochrony praw kobiet oraz
działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; [...] 18) upowszechniania i ochrony wolności i
praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji”.
Z kolei zgodnie z art. 11 tej ustawy organy administracji publicznej (w tym władze lokalne): „1)
wspierają w sferze, o której mowa w art. 4, realizację zadań publicznych przez organizacje
pozarządowe [...] 2) powierzają w sferze, o której mowa w art. 4, organizacjom oraz podmiotom
wymienionym w p. 1 realizację zadań publicznych.”
Władze lokalne (organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego) są między innymi
zobowiązane do opracowywania i uchwalania rocznych programów współpracy z organizacjami
pozarządowymi zawierających m.in. plany konkursów grantowych.
Zgodnie z prawem dotacje i zamówienia publiczne powinny być przedmiotem otwartego konkursu
ofert (wyjątki od tej zasady określa prawo). Wedle art. 12 wspomnianej ustawy „organizacje
pozarządowe mogą także z własnej inicjatywy złożyć ofertę realizacji zadań publicznych, także tych,
które są realizowane dotychczas w inny sposób, w tym przez organy administracji publicznej”.
Trudno ocenić zakres tego rodzaju finansowania działalności organizacji przez władze lokalne w skali
kraju. Jednak w wielu przypadkach władza lokalna dotuje inicjatywy związane ze wsparciem dla grup
poszkodowanych i marginalizowanych.
Zwalczanie dyskryminacji nie jest priorytetem (jest nim pomoc społeczna) ale jest wiele przykładów
na to, że różne organizacje pozarządowe uzyskały fundusze na działania obejmujące zwalczanie
dyskryminacji (stosunkowo często dotowane są działania polegające na świadczeniu pomocy
obywatelskiej i prawnej).
Wspomniana ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która obliguje władzę
lokalną do współpracy z organizacjami pozarządowymi (w tym do opracowania programów
współpracy i przekazywania funduszy) wydaje się być dobrą możliwością dla organizacji. Nawet jeśli
w wielu przypadkach jest tylko możliwością teoretyczną organizacje powinny stale pytać odpowiednie
organy władzy lokalnej o programy współpracy i w ten sposób wywierać na nie presję.
Trzeba podkreślić, że ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie bezpośrednio
wyłącza związki zawodowe spod swego działania.
Uwaga dodatkowa
W roku 2004 Rada Ministrów przyjęła dobrze opracowany Krajowy Program Przeciwdziałania
Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Związanej z Nimi Nietolerancji na lata 2004-2009 (rezultat
Programu Działania z Durbanu, z 2001 r.). Program obliguje wszystkie organy władzy odpowiedzialne
za jego wykonanie (na poziomie krajowym i lokalnym) do bliskiej współpracy z organizacjami
pozarządowymi i przewiduje także możliwości uzyskiwania dotacji. Niestety, program w większości
przypadków nie jest realizowany i nie jest nawet jasne kto (jaka instytucja) jest odpowiedzialny za
jego realizację na poziomie krajowym.
Tworzy on jednak kolejną możliwość dla organizacji pozarządowych by wywierać presję na organy
władzy poprzez stałe zapytania i przypominanie o braku realizacji tego programu.
56