II cild - Evveli.qxp - turan-sam

ÅÊÑÊÀÂÀÒÎÐ×Ó
ìàí íÿøÿ âÿ ùÿâÿñëÿ þç åêñêàâàòîðóíäà
èøëÿéèðäè. ß.Ñàäûã.
ÅÊÑÊÀÂÀÒÎÐ×Ó èñ. Åêñêàâàòîðäà èøëÿéÿí
ôÿùëÿ. Éàðûøûð êàíàë ÷ÿêÿí åêñêàâàòîð-
÷óëàð. ß.Úÿìèë.
ÅÊÑÊÀÂÀÒÎÐ×ÓËÓà èñ. Åêñêàâàòîð÷ó
ñÿíÿòè, ïåøÿñè. Ôÿðìàíà åêñêàâàòîð÷óëóüó
Çóéåâ þéðÿòìèøäè. ß.Ñàäûã.
ÅÊÑÊËÖÇÈÂ [éóí.] Ìÿõñóñè ìöñàùèáÿ,
õöñóñè èíòåðâéó. Åêñêëöçèâ ìöñàùèáÿ.
ÅÊÑÊÚÐÑ [ëàò.] êèò. Êþìÿê÷è ìÿñÿëÿíè
àéäûíëàøäûðìàã ö÷öí ÿñàñ ìþâçóäàí ùàøèéÿ
÷ûõìà.
ÅÊÑÊÓÐÑÁÍÒ [ëàò.] áàõ åêñêóðñèéà÷û.
ÅÊÑÊÚÐÑÈÉÀ èñ. [ëàò.] Åëìè âÿ éà þç
ìÿëóìàòûíû àðòûðìàã, éàõóä äà ÿéëÿíúÿ ìÿãñÿäè
èëÿ òÿøêèë åäèëÿí (êîëëåêòèâ) ñÿéàùÿò.
Ñÿëèì äàðöëôöíóíóí òèáá øþáÿñèíèí ñîí êóðñ
òÿëÿáÿëÿðè èëÿ .. åêñêóðñèéàéà ýåòìÿëè îëäó.
Ñ.Ùöñåéí. Éóíèñ áîéëàíàíäà Àëìàçûí óøàãëàðû
ùàðàéà èñÿ åêñêóðñèéàéà àïàðäûüûíû
ýþðäö. Ìèð Úÿëàë.
ÅÊÑÊÓÐÑÈÉÀ×Û èñ. Åêñêóðñèéà èøòèðàê÷ûñû.
ÅÊÑÏÁÍÑÈÉÀ èñ. [ëàò.] Òÿñèð äàèðÿñèíè
ýåíèøëÿíäèðìÿ.
ÅÊÑÏÅÄÈ´ÑÈÉÀ [ëàò.] 1. õöñ. Éöê âÿ ñ.
øåéëÿðè áèð éåðäÿí áàøãà éåðëÿðÿ éîëëàìàã
ö÷öí ìöÿññèñÿ âÿ éà îíóí áèð øþáÿñè; ýþíäÿðèúè
ìöÿññèñÿ. Ïî÷òàìòûí ãÿçåò åêñïåäèñèéàñû.
Åêñïåäèñèéà êîíòîðó.
2. Ìöÿééÿí ìÿãñÿä ö÷öí ãðóï ùàëûíäà
åäèëÿí ñÿéàùÿò, ñÿôÿð. Åëìè åêñïåäèñèéà. Øèìàë
ãöòáöíÿ åêñïåäèñèéà. – Êèíîñòóäèéà ..
åêñïåäèñèéàéà ùàçûðëàøûðäû. È.ßôÿíäèéåâ.
3. Áó úöð ñÿôÿð, ñÿéàùÿò âÿ éà éöðöø èøòèðàê÷ûëàðû
ùåéÿòè, äÿñòÿñè.
ÅÊÑÏÅÄÈ´ÒÎÐ [ëàò.] Ìàë âÿ ñ. ýþíäÿðìÿêëÿ
ìÿøüóë îëàí èø÷è. Ïî÷ò åêñïåäèòîðó.
Òèúàðÿò áàçàñû åêñïåäèòîðó.
ÅÊÑÏÅÄÈÒÎÐËÓÃ èñ. Åêñïåäèòîðóí èøè,
âÿçèôÿñè. Åêñïåäèòîðëóã åòìÿê.
ÅÊÑÏÅÐÈÌÉÍÒ [ëàò.] Åëìè òÿúðöáÿ.
Åêñïåðèìåíò àïàðìàã. // Öìóìèééÿòëÿ, òÿúðöáÿ,
ñûíàã. [Øåéäà:] Éàçýöë, õàùèø åäèðÿì,
áèçèì ÷àüàíûí öñòöíäÿ úöðáÿúöð åêñïåðèìåíò
àïàðìàéàñàí! ß.Ìÿììÿäõàíëû.
ÅÊÑÏÅÐÈÌÅÍÒÁË ñèô. [ëàò.] 1. Òÿúðöáè.
Åêñïåðèìåíòàë òÿäãèãàò öñóëó. // Òÿúðöáÿ
ÅÊÑÏÎÇÈÑÈÉÀ
ö÷öí àéðûëìûø (òÿéèí åäèëìèø). Åêñïåðèìåíòàë
çàâîä. Åêñïåðèìåíòàë øþáÿ.
2. Åêñïåðèìåíò (åëìè òÿúðöáÿ) öçÿðèíäÿ
ÿñàñëàíàí. Åêñïåðèìåíòàë ôèçèêà. Åêñïåðèìåíòàë
ôîíåòèêà. – Åêñïåðèìåíòàë àíàòîìèéà
– áÿäÿíèí ãóðóëóøóíó äèðè âöúóä, áàøëûúà
îëàðàã äèðè ùåéâàí öçÿðèíäÿ þéðÿíèð âÿ
åêñïåðèìåíòàë ìåòîääàí èñòèôàäÿ åäèð.
Ê.Áàëàêèøèéåâ.
ÅÊÑÏÅÐÈÌÅÍÒÁÒÎÐ [ëàò.] áàõ åêñïåðèìåíò÷è.
ÅÊÑÏÅÐÈÌÅÍÒ×È èñ. Åêñïåðèìåíò (åëìè
òÿúðöáÿ) àïàðàí ìöòÿõÿññèñ.
ÅÊÑÏÉÐÒ [ëàò.] 1. 1. Ìöáàùèñÿëè ìÿñÿëÿëÿðèí
ùÿëëè ö÷öí äÿâÿò åäèëÿí ìöòÿõÿññèñ âÿ
éà ìöòÿõÿññèñëÿð ãðóïó.
2. Éîõëàéûúû, ìöçàêèðÿåäèúè êîìèññèéà. Àëè
Àòòåñòàñèéà Êîìèññèéàñûíûí åêñïåðòëÿðè.
ÅÊÑÏÅÐÒÈ´ÇÀ [ëàò.] 1. Äöçýöí ãÿðàðà
ýÿëìÿê ö÷öí ùÿð ùàíñû áèð ìÿñÿëÿíèí ìöòÿõÿññèñëÿð
òÿðÿôèíäÿí þéðÿíèëìÿñè, éîõëàíìàñû.
Åëìè åêñïåðòèçà. Ìàòåðèàëëàðû åêñïåðòèçàéà
ýþíäÿðìÿê.
2. Åêñïåðò êîìèññèéàñû. Åêñïåðòèçà öçâö.
Åêñïåðòèçà àéûðìàã. Åêñïåðòèçàíûí ãÿðàðû.
ÅÊÑÏÎÍÁÒ [ëàò.] Ñÿðýèäÿ, ìóçåéäÿ íöìàéèø
åòäèðèëÿí ìÿìóëàò. Ìóçåé åêñïîíàòëàðû.
– Öëôÿò Éóíèñ âÿ Äàâóä èëÿ áèðëèêäÿ ýåðáè
ìàøûíäàí ÷ûõàðûá àêàäåìèéàéà, áàéðàìñàéàüû
áÿçÿíìèø áèíàéà ýÿòèðÿíäÿ åêñïîíàòëàð
ãÿáóëó áèòìèøäè. Ìèð Úÿëàë.
ÅÊÑÏÎÇÈ´ÑÈÉÀ [ëàò.] 1. Ìöõòÿëèô øåéëÿðèí,
ìàòåðèàëëàðûí âÿ ñ.-íèí ìöÿééÿí ãàéäà
öçðÿ éåðëÿøäèðèëìÿñè, äöçöëöøö, ãîéóëóøó.
Ñÿðýèíèí äöçýöí åêñïîçèñèéàñû. // Òàìàøà
åäèëìÿê ö÷öí ìöÿééÿí ãàéäàäà, ìöÿééÿí
ñèñòåìäÿ äöçöëìöø, éåðëÿøäèðèëìèø, ãîéóëìóø
øåéëÿðèí þçö. Ìóçåé åêñïîçèñèéàñû.
Ñÿðýè åêñïîçèñèéàñû.
2. ßäÿáè ÿñÿðëÿðäÿ: ÿñàñ ñöæåòèí èíêèøàôûíäàí
ãàáàã îëìóø êåéôèééÿòëÿðè, ùàäèñÿëÿðè
èçàù åäÿí ýèðèø ùèññÿ. Òðàýåäèéàíûí
åêñïîçèñèéàñû. // Ìóñèãè ÿñÿðèíèí, ÿñàñ ìþâçóëàðûí
èôàäÿñèíäÿí èáàðÿò îëàí áèðèíúè ùèññÿñè.
Åêñïîçèñèéàäà, ÷àëûíìûø òåìàëàð àðàñûíäàêû
êîíòðàñò, ñîíàòà ôîðìàñûíûí ìÿùç
èíêèøàô áþëìÿñèíäÿ äàùà ãàáàðûã áèð øÿêèëäÿ
àøêàðà ÷ûõàðûëûð. ß.Áÿäÿëáÿéëè.
13