prvi hrvatski speleološki kongres - KARST underground protection

objekata na podruĉju Crne Gore otpoĉela su tek poslije drugog svjetskog rata tj.
formiranjem Saveza Speleologa Jugoslavije 1952. godine, koji je ove aktivnosti
organizovao na cijelom njenom prostoru. U Crnoj Gori speleološka organizacija
formirana je 1960. godine od kada je otpoĉeo kontinuiran rad na istraţivanju
podzemnih objekata. Najznaĉajniji rezultati u speleološkim istraţivanjima na prostoru
Crne Gore postignuti su zadnjih dvadesetak godina. Najviše istraţivaĉkih akcija
izvedeno je na planinskom masivu Durmitora, gdje je i otkrivena i najdublja jama na
Balkanu. Zbog velikog broja podzemnih kraških objekata "Nacionalni park Durmitor"
nazvan je spleološkim Eldoradom. Detaljnija speleološka istraţivanja vršena su u
masivima Orjena, Lovćena, okolini Skadarskog jezera i obodom Nikšićkog polja.
Vršeći hidrogeološka istraţivanja Pešterske visoravni speleolozi su u sjeveroistoĉnom
dijelu Crne Gore, u Djalovića klisuri (u blizini Bijelog Polja) otkrili vjerovatno
najduţu pećinu u ovom dijelu Balkana (do sada je ispitano oko 16 km pećinskog
kanala).
U svim ovim istraţivanjima znaĉajno mjesto zauzimali su speleološki klubovi
iz Beograda (Proteus, ASAK, SOB), Zagreba (DISKF) i Sarajeva kao i ekipe
istraţivaĉa iz Poljske, Engleske i Francuske.
Znaĉaj speleologije i rezultata njenog istraţivanja je višestruk. Prostori
izgradjeni od kreĉnjaka poznati su kao bezvodna podruĉja. To je prouzrokovalo da su
velike površine zbog nedostatka vlage ostale potpuno bezţivotne. Na ovim terenima
naseljenost je vrlo mala, jer takvi prirodni uslovi vrlo ĉesto ne daju ni minimalne
uslove za ţivot. Neprocjenjiv je znaĉaj detaljnih speleoloških istraţivanja u pravcu
otkrivanja leţišta podzemnih voda koje bi vjerovatno u mnoge prostore vratilo ţivot i
omogućilo privredni razvoj. Krupni rezultati speleoloških istraţivanja ostvareni su i
kod otkrivanja vodozahvata za vodosnadbjevanje gradova, odredjivanje slivnih
podruĉja za vještaĉke akumulacije, zbog proizvodnje elektriĉne energije i dr. U Crnoj
Gori još uvijek nema ni jedna turistiĉki uredjena pećina iako ih je otkriven veliki broj
tokom dugogodišnjih istraţivanja sa izvanrednim pećinskim ukrasima.
Dugortajan rad kraške erozije prouzrokovao je formiranje takvih oblika nakita
pred kojim vrlo ĉesto zastaje dah i ĉiju ljepotu moţemo uporedjivati sa najpoznatijim
umjetniĉkim eksponatima. U speleološkim objektima Crne Gore mogu se sresti skoro
sve do sada poznate vrste nakita: stalaktiti, stalagmiti, stubovi, draperije, salivi,
bigrene kade, helektiti, hijeroglifi, pećinsko mlijeko, pećinska ruţa.
Ţivot u podzemlju priliĉno je razvijen ali su najpoznatiji stanovnici ovih
prostora svakako slijepi miš i ĉovjeĉija ribica koja tokom dosadašnjih istraţivanja
kraškog podzemlja Crne Gore nije pronadjena iako je ima u dijelu dinarskog krša koji
se prostire zapadno od crnogorskog.
Mnogo je zadataka pred istraţivaĉima crnogorskog karstnog podzemlja, iako
su pojedini djelovi Crne Gore i do sada bili predmet dugogodišnjih istraţivanja.
Istraţivanja treba nastaviti na Durmitoru, Lovćenu, Orjenu, Moraĉkim planinama,
Djalovića klisuri ali i otvoriti istraţivaĉima nove neistraţene prostore kao što su
Rumija, Prokletije, Komovi, Ljubišnja. Poseban segmet su speleološki objekti koji se
nalaze u zoni Morskog dobra, tj. ispod površine morske vode, koji u narednom
periodu moraju biti predmet detaljnih istraţivanja. Takodje jedan od glavnih zadataka
predstavlja pokretanje aktivnosti za donošenje zakonske regulative kojom će
speleološki objekti biti zaštićeni do nivoa kakav imaju sliĉni objekti u regionu.
The area of Montenegro is according to it's geological composition, climate
and hydrological characteristics very suitable place for speleological objects to form.
The limestone base and big amount of rainfall in this area enabled the development of
69