Zeszyty PRASOZNAWCZE

W sektorze ekonomicznym na pierwszy plan wysuwają się gwarancjewłasności i prawo do swobodnego rozporządzania nią. Uwagę społecznąprzykuwają problemy wielkich właścicieli - monopolistów na rynku medialnym.Jednak dla przeważającej większości najemnych pracowników redakcjijedynym „kapitałem" pozostaje osobisty zasób pracy oraz zdolności,kwalifikacje. Wykorzystanie tego kapitału powinno zabezpieczyć pracownikowidobrobyt. Lekkomyślnie przyjęta w mediach radykalno-rynkowaideologia gospodarowania zaowocowała żebraczymi płacami większościdziennikarzy, zawężeniem możliwości wyboru miejsca pracy i następnie -upadkiem obyczajów w samej prasie i jej autorytetu w oczach społeczeństwa.W ten sposób kategorie ekonomiczne bezpośrednio łączą się zespołecznymi.Jeszcze jeden niewątpliwy priorytet społeczny jest wyrażany poprzezpojęcie równości - równości praw, odpowiedzialności, dostępu do kanałówmedialnych. Można tu w szczególności wymienić możliwość samorealizacjijednostki za pomocą prasy. Jest ona blokowana przez faktyczną uzurpacjęprawa do korzystania z owych kanałów przez wąskie społeczności zawodowców.A tak przy okazji, to w dziennikarstwie rosyjskim zawsze silnabyła tradycja wciągania społeczeństwa do współpracy, udostępnianiawspółobywatelom nowego pola do przejawiania ich naturalnych skłonnościi inicjatywy w sprawach społecznych. Z kolei równość odpowiedzialnościwymaga nieuchronności sankcji za dostarczanie społeczeństwu produkcji0 niskiej jakości i wyrządzanie jej tym samym szkody materialnej, moralnej1 fizycznej. Zaś równouprawnienie w wykorzystywaniu mediów dla wyrażaniaswoich interesów oznacza, na przykład, zbalansowaną, zrównoważonąreprezentację różnych grup społecznych w eterze i na stronach drukowanych.Wiele konkretnych badań świadczy o tym, że ta równowaga jestpoważnie naruszana na korzyść tak zwanych elit - politycznych, zawodowych,artystycznych, a nawet kryminalnych, podczas kiedy całe warstwyludności prawie że nie mają szans, aby dostrzec siebie w bohaterach publikacji.Prawa kulturalne są blisko związane z rozwiązaniem kwestii językowej.O humanistycznym znaczeniu tej problematyki w dziennikarstwie decydujepierwszoplanowa rola języka w zachowaniu przez człowieka jego narodoweji kulturalnej tożsamości. Wykorzystanie języka ojczystego (albo - wedleuznania - jakiegokolwiek innego) ma związek z tą sferą życia prywatnego,której specyfika ma ścisły związek z jej wolnością od ingerencjipaństwowej. Jak wnioskują komentatorzy Europejskiej Konwencji PrawCzłowieka, nie wynika z tego, by państwo miało przyjmować postawę wycofującąsię - wręcz przeciwnie, jest ono zobowiązane stwarzać warunkidla pełnego urzeczywistnienia osobistych praw i wolności 13 . W interesującymnas wypadku, w wersji minimum powinno się mówić o niedopuszczalnościjakiejkolwiek dyskryminacji prasy z powodów językowych,1 3J\. roMHCH: nyTeBOflHTenb no EBponeśłcKOH1994, s. 52.KOHBCHUHH o 3amHTc npaB nejioBCKa, Strasburg