Univers15

Prof. dr. Valter MEMISHA
Kostaq Cipo dhe Fjalori i gjuhës
shqipe, 1954*
Para 60 vjetësh, në kronikën për largimin nga jeta të Kostaq
Cipos, anëtarit të Institutit të Shkencave, Kol Paparisto,
Aleksandër Xhuvani, Gjovalin Lika, Kahreman Ylli, Aleks
Buda, Mahir Domi, Shefqet Musaraj, Dhimitër Shuteriqi,
Sotir Kuneshka, dhe Sali Mborja shkruajnë se ai “në një kohë
të shkurtër prej pesë vjetësh, hartoi dy vepra mbi gramatikën dhe
sintaksën e shqipes, që shënojnë hapa të rëndësishme përpara në
fushën e gramatologjisë shqipe. Ai pati pjesë kryesore në
përpunimin e ortografisë dhe pse i penguar nga sëmundja, drejtoi
punimet për fjalorin e gjuhës shqipe, ku pasqyrohet eksperienca e
pasur dhe njohja e tij e thellë e gjuhës. Me nji punë të kujdesshme
shkencore ai përgatiti botimin kritik të disa veprave të autorëve
tanë klasikë.” (3
K. Cipo, edhe pse i sëmurë, hartonte dhe qëndronte në ballë
të punës për fjalorin, i cili, siç shprehet ai në mars 1951, do të
jetë ndihmë e madhe për shkollat e për zyrat. Është një fjalor që ka
një të thurur e një ton të veçantë. Çdo fjalë ka definicionin e saj të
punuar e të stilizuar bashkë me shprehjen e frazeologjinë, kur e ka
dashur puna. Fjalës i është dhënë kuptimi konkret, kuptimi
abstrakt dhe ai i fytyruar kur e ka pasur. Brenda gjendet
terminologjia e lëndëve të mësimit dhe ajo e disa Dikastereve.
Kemi shtënë aty fjalët e gjuhës letrare dhe ato të gojës popullore,
qofshin edhe prej origjine të huaj siç janë p.sh., fjalët turqisht të
folklorit. Aty do të gjejnë zyrtarët dhe nxënësit fjalë me kuptim të
zgjeruar dhe asosh me kuptim të kufizuar, shprehje të asaj ose të
3 *Artikulli është paraqitur në formë të përmbledhur në Konfrencën
kushtuar K. Cipos, organizuar nga Universiteti i Elbasanit, qershor 2012
Buletin i Institutit të Shkencave, Tiranë, 1952, 1, f. 94-95
u n i v e r s
9
rezymete