Univers15

Ma. Jolanda LILA
Përsiatjet shpirtërore në
poezinë e Naim Frashërit
rezymetË
u n i v e r s
34
Punimi shkencore me temë ”Përsiatjet shpirtërore në
poezinë e Naim Frashërit” nxjerr në pah dimensionet
shpirtërore të botëkuptimit poetik naimjan. Studimi ka në
fokus vargjet e para të krijuara prej Naim Frashërit në
persisht (1875), të cilat i përmblodhi më 1885 në librin
“Tehajulat”. Ky libër u përkthye në shqip me titullin
“Ëndërrimet” prej orientologut Vexhi Buharaja.
Historia e poezisë dhe e tërë letërsisë përgjithësisht, është
veç të tjerash, edhe një histori marrëdhëniesh e ndikimesh,
që shpesh janë bërë një ndër shkaqet e lindjes së risive të
gjera e të ndërlikuara, siç kanë qenë e janë, kudo e kurdoherë
rrymat letrare. Në dritën e këtij arsyetimi, Prof. dr. Eqrem
Çabeji, e konsideronte Naimin si fis me botën orientale.
Ndikimi prej poezisë orientale, dëshmohet fare mirë vëllimi
i tij “Tehajulat”, ku autori ka shfaqur botëkuptimin pwr
shpirtin dhe jetën e njeriut përmes mesazheve poetike me
një ligjërim të përsosur në gjuhën shqipe. Në këtë buqetë
me lirika, dëshmohet ndikimi i autorit prej kulturës lindore,
sepse përdoret simbolika e burimit kuranor për të paraqitur
botën shpirtërore të njeriut. Para syve të një panteistit të
vërtetë, siç është Naim Frashëri, spirituailizmi dhe
materializimi janë si dy pasqyra me ngjyra të ndryshme në
dukje, por që në esencë shërbejnë për reflektimin e jetës e të
natyrës, të cilat burojnë prej një uniteti absolut. Gjithësia
është shkolla e shfaqjes së këtij uniteti. Spinoza e barazon
këtë unitet me qenien absolute, ndërsa Fichte-ja e barazon
me shpirtin e thjeshtë, sepse organi me të cilin njeriu e njeh
praninë e Zotit nuk është mendja, por është zemra. Si mjet
për t’iu afruar Zotit është dashuria ndaj tij. Duke iu referuar
koncepteve që përftohen nga vargjet, rezulton se vëllimi