SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI W 2013 ROKU

III. Stan państwa w świetle kontroli NIK
zbierania informacji poprzez wysyłanie ankiet. W konsekwencji ewentualne kary za brak odpowiedniego poziomu zapasu
groziły jedynie tym przedsiębiorstwom, które same dobrowolnie się do tego przyznały.
URE powoływał się przy tym na oszczędności budżetowe i brak wykwalifikowanych pracowników. Jednak z ustaleń NIK
wynikało, że Prezes URE mógł upoważnić do prowadzenia kontroli również pracowników oddziałów terenowych, co nie
wiązałoby się ze znacznym wzrostem kosztów. Izba zwracała uwagę, że nawet najlepsza analiza danych ankietowych nie
musi prowadzić do uzyskania pełnego obrazu stanu faktycznego. Potwierdziła to np. kontrola w Energa Elektrownie
Ostrołęka SA. Jak ustalono, spółka przekazywała do URE jedynie wstępne dane o stanie zapasów węgla. W 2009 r. skala
rozbieżności z danymi ostatecznymi sięgnęła ok. 10% – w lipcu dane zostały zawyżone o ok. 11 tys. ton, z kolei
w listopadzie zaniżone o ok. 12 tys. ton.
Rozdział Iii
NIK pozytywnie oceniła prowadzone przez Ministra Gospodarki działania dotyczące zmian prawa w zakresie utrzymywania
zapasów paliw przez przedsiębiorstwa energetyczne (m.in. doprecyzowano zasady uwalniania rezerw paliwowych oraz
zakres kar pieniężnych). Poważne zastrzeżenia Izby budził natomiast brak reakcji Ministra wobec nierzetelnych działań
Prezesa URE, związanych z przyjętym przez niego systemem sprawdzania zapasów paliw w elektrowniach
i elektrociepłowniach. W sformułowanych wnioskach NIK uznała za celowe, aby Minister Gospodarki objął nadzorem
wdrożenie przez Prezesa URE skutecznego systemu kontroli rezerw paliwowych.
W odpowiedzi na wystąpienie pokontrolne podniesiono, że Minister Gospodarki posiada bieżące informacje na temat pracy
Krajowego Systemu Elektroenergetycznego (dalej KSE), pochodzące nie tylko od URE, ale przede wszystkim od PSE
Operator SA. Wobec powyższego, odnośnie do wniosku NIK o objęcie nadzorem kontroli utrzymywania zapasów paliw
Minister uznał, że jest to zbędne i mogłoby być uznane za niezgodne z prawem europejskim, gdyż organ regulacyjny
powinien mieć pełną niezależność od rządu lub innego podmiotu. Przytaczając powyższą argumentację Ministra Gospodarki,
NIK zwraca uwagę, że zgodnie z Prawem energetycznym to właśnie Minister Gospodarki odpowiada za bezpieczeństwo
energetyczne. Prezes URE, w odpowiedzi na wystąpienie pokontrolne, szczegółowo odniósł się do zaprezentowanych ocen,
generalnie nie zgadzając się z nimi, lecz jednocześnie zapowiadając konstruktywne rozważenie realizacji wniosków NIK.
Gazowa sieć przesyłowa
Wśród wykorzystywanych w naszym kraju surowców energetycznych szczególne miejsce zajmuje gaz ziemny. Związane jest to
z koniecznością dalszej dywersyfikacji kierunków jego dostaw oraz rozbudowy infrastruktury przesyłowej, co z kolei sprzyjać ma
właśnie podniesieniu bezpieczeństwa energetycznego Polski związanego z tym nośnikiem energii.
Zakończona w 2013 r. kontrola NIK dotycząca gazowej sieci przesyłowej 70 wykazała, że ministerstwa: Gospodarki i Skarbu
Państwa wywiązały się z większości zadań określonych w strategicznych dokumentach rządowych 71 w zakresie rozwoju sieci
przesyłowej gazu ziemnego. W odniesieniu do Ministra Gospodarki kontrola ujawniła jednak, że nie wykonał on części swych
zadań, w szczególności dotyczących koniecznych zmian prawnych usprawniających procesy inwestycyjne dotyczące gazowych
sieci przesyłowych. Za nierzetelne uznano działania związane z przygotowaniem projektu ustawy o korytarzach przesyłowych.
Mimo 4 lat prac nad tym projektem proces legislacyjny nie doszedł do etapu przedłożenia projektu ustawy Radzie Ministrów.
NIK oceniła pozytywnie działania spółki GAZ-SYSTEM SA, pełniącej funkcję operatora gazowego systemu przesyłowego.
Spółka ta przejęła gazową sieć przesyłową od Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa (PGNiG) SA. Proces ten
zakończył się w 2011 r. i operator mógł podjąć przedsięwzięcia inwestycyjne dotyczące rozbudowy zarówno krajowej sieci
przesyłowej, jak i połączeń międzynarodowych (międzysystemowych). W latach 2006-2012 GAZ-SYSTEM SA przystąpił do
realizacji kilkunastu znaczących inwestycji w systemie przesyłowym. Operator zwiększał zarówno kwoty nakładów
inwestycyjnych, jak i długość oddanych do eksploatacji gazociągów przesyłowych gazu ziemnego. Przedsięwzięcia te były
zgodne z zadaniami, nałożonymi na spółkę przez ustawę z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu
regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu 72 , a także rekomendowanymi w Polityce energetycznej Polski
do 2030 roku. Finansowanie inwestycji spółka zapewniła m.in. poprzez pozyskanie środków z funduszy Unii Europejskiej.
NIK ujawniła w realizacji większości zadań inwestycyjnych kilkumiesięczne opóźnienia, występujące zarówno na etapie
projektowania, jak i wykonania poszczególnych inwestycji. Przyczyną tego stanu było przede wszystkim zastosowanie
technologii nieuwzględnionych na etapie planowania inwestycji (głównie technologia spawania), przedłużające się z tego
powodu procedury uzgadniania projektów technicznych oraz uzyskiwania niezbędnych decyzji administracyjnych, a także
70 Kontrola rozwoju gazowej sieci przesyłowej (P/12/056/Departament Gospodarki, Skarbu Państwa i Prywatyzacji).
71 Polityka energetyczna Polski do 2030 roku oraz Polityka dla przemysłu gazu ziemnego, przyjęta przez Radę Ministrów zapisem do protokołu ustaleń
Nr 12/2007 (RM 000-12-07) w dniu 20 marca 2007 r.
72 Dz. U. Nr 84, poz. 700 ze zm.
104