SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI W 2013 ROKU

III. Stan państwa w świetle kontroli NIK
Rozdział Iii
Wodociągi i kanalizacja
Kolejnym elementem infrastruktury komunalnej jest sieć wodociągowa i kanalizacyjna. Badając wykonanie wniosków
pokontrolnych z kontroli realizacji zadań w zakresie prowadzenia zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania
ścieków, 45 NIK stwierdziła pewną poprawę w tej sferze – skontrolowane przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne
opracowały wieloletnie plany rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, uzyskały
potrzebne zezwolenia, których nie miały podczas pierwotnej kontroli. Podejmowały także działania na rzecz ograniczenia
strat wody, w tym jej zużycia na cele technologiczne (np. płukanie sieci wodociągowej). Tylko w jednym przypadku były one
jednak wystarczające dla osiągnięcia zadowalających rezultatów. Firmy wodociągowe informowały o czasie usunięcia awarii,
co swego czasu było postulatem NIK.
Szczegółowo i kompleksowo problemy opisane powyżej zanalizowano też w skali mikro w gminie Brzuze, badając
prawidłowość realizacji i finansowania inwestycji z zakresu infrastruktury wodno-ściekowej 46 . Negatywnie zostały
przez Izbę ocenione zarówno działania urzędu gminy związane z realizacją inwestycji dotyczących gminnej infrastruktury
wodno-ściekowej, jak i działalności Agencji Nieruchomości Rolnych w zakresie rozliczenia przekazanej gminie pomocy
finansowej. Gmina nie była właściwie przygotowana do uporządkowania gospodarki ściekowej na swoim terenie. Interesy
wspólnoty samorządowej nie były w należyty sposób chronione w umowach z wykonawcą, który przygotował projekt
i kosztorys inwestorski budowy gminnej sieci kanalizacji sanitarnej oraz inne opracowania. Nie ustalono w nich kar
umownych z tytułu niewłaściwej realizacji tych umów. Wypłata 70% wynagrodzenia za dokumentację projektową nastąpiła
niezgodnie z warunkami określonymi w umowie z wykonawcą, tj. przed wywiązaniem się projektanta z umowy.
W związku z realizacją umowy na budowę sieci kanalizacji sanitarnej wykonawca zrealizował roboty dodatkowe o znacznej
wartości bez zawierania z gminą umowy w formie pisemnej. To, że doszło do takiej sytuacji, wynikało, zdaniem NIK,
z niedostatecznego nadzoru inwestorskiego nad prowadzonymi robotami.
Zawarta przez gminę umowa w sprawie remontu oczyszczalni ścieków nie zawierała gwarancji, że poniesione nakłady
spowodują przywrócenie funkcji remontowej oczyszczalni ścieków, tj. zapisów zobowiązujących wykonawcę do zapewnienia,
że po rozruchu oczyszczalnia będzie spełniać wymogi określone w pozwoleniu wodnoprawnym. Co więcej, gmina wypłaciła
wykonawcy wynagrodzenie z tytułu realizacji ww. umowy pomimo niewypełnienia przez niego zobowiązań wynikających
z umowy, tj. nieprzeprowadzenia rozruchu oczyszczalni po remoncie, nieprzedstawienia protokołów badań bakteriologicznych
oraz nieuporządkowania terenu budowy.
Sieć ciepłownicza
Siec ciepłownicza to kolejny element infrastruktury komunalnej. W tym obszarze NIK szczegółowo zbadała działalność
Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Pińczowie 47 podczas kontroli skargowej. NIK nie stwierdziła nieprawidłowości
w zakresie zarządzania finansami Spółki, w tym subsydiowania skrośnego 48 , sprzedaży nieruchomości w 2011 r. oraz
modernizacji systemu ciepłowniczego w Pińczowie, z wyjątkiem nieujęcia w ewidencji księgowej wszystkich środków
trwałych. Inne stwierdzone nieprawidłowości polegały na: zawarciu umowy na przebudowę komina stalowego kotłowni
niezgodnie ze wzorem umowy, stanowiącym załącznik do specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ), w zakresie
należytego zabezpieczenia wykonania umowy. PEC nie wyegzekwował od dostawców miału węglowego oraz koksu na
sezon grzewczy 2009/2010 zabezpieczenia należytego wykonania umów w łącznej wysokości, pomimo wymogu
określonego w SIWZ. W 2010 r. dokonał zakupu prawie 180 ton koksu z pominięciem ustawy Prawo zamówień publicznych.
PEC podpisał także umowy na dostawę koksu na sezon grzewczy 2009/2010 z firmą, której oferta w postępowaniu
o udzielenie zamówienia publicznego powinna zostać odrzucona. Przedsiębiorstwo nie korzystało z wynikającego z umów
o dostawę opału prawa składania reklamacji w przypadku dostarczenia przez dostawcę miału węglowego o parametrach
gorszych niż określone w SIWZ. W sferze zamówień publicznych poważnym uchybieniem był podział na części zamówienia
publicznego dotyczącego remontu budynku warsztatowo-biurowego PEC, w celu uniknięcia stosowania przepisów pzp.
45 Realizacja zadań w zakresie prowadzenia zbiorowego zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków (K/13/012 Delegatura w Warszawie).
46 Prawidłowość realizacji i finansowania inwestycji z zakresu infrastruktury wodno-ściekowej w Gminie Brzuze (S/12/012/Delegatura w Bydgoszczy).
47 Realizacja wybranych zagadnień z działalności Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Pińczowie (S/13/006/Delegatura w Kielcach).
48 Subsydiowanie skrośne (krzyżowe) (ang. cross-subsidy) – występuje wówczas, gdy przedsiębiorstwo osiąga duży zysk w jednym sektorze gospodarki
i przeznacza go na inwestycje w innym sektorze w celu umocnienia swojej pozycji (wtedy wyższe ceny dla jednych odbiorców rekompensują niższe dla
innych) lub też, jeśli zysk idzie na pokrycie strat w innej dziedzinie, wynikających na przykład z grabieżczych praktyk cenowych, których celem jest
wyeliminowanie konkurencji.
94