SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI W 2013 ROKU

III. Stan państwa w świetle kontroli NIK
W przypadku siedmiu z ośmiu objętych kontrolą beneficjentów stwierdzono jednak nieprawidłowości przy realizacji
rzeczowego i finansowego zakresu zadań. Dotyczyły one w szczególności: nierzetelnego przygotowania dokumentacji
przetargowej, naruszenia przepisów dotyczących udzielania zamówień publicznych niemającego jednak wpływu na wybór
wykonawcy czy nierzetelnej weryfikacji prawidłowości realizacji robót budowlanych. Ponadto dotyczyły one obowiązków
sprawozdawczych, służących monitorowaniu projektów, jak też poświadczeniu przez kontrolera kwalifikowalności wydatków.
W informacji o wynikach tej kontroli, przygotowanej już w 2014 r., zawarto uwagę o ograniczonej możliwości obiektywnej
weryfikacji osiągnięcia zakładanych efektów poszczególnych projektów, zarówno w odniesieniu do celów tych projektów,
jak i całego Programu. W dokumentacji Programu, jak również we wnioskach projektowych oraz umowach o dofinansowanie
nie przewidziano konieczności zdefiniowania mierzalnych wskaźników poziomu osiągnięcia zakładanych efektów oraz
obowiązku dokonywania takich pomiarów. Wskaźniki na poziomie Programu i zastosowane wskaźniki rezultatu oraz
mierzalne wskaźniki projektu (wskaźniki produktu) zawarte w tych wnioskach, z uwagi na ich ogólny charakter i brak
powiązania z celami, nie pozwalają na bieżącą identyfikację poziomu osiągnięcia założonych rezultatów, a także na rzetelną
ocenę, czy w wyniku poniesienia wydatków na realizację projektów osiągnięto zakładane cele Programu.
Rozdział Iii
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW)
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 jest instrumentem realizacji polityki Unii Europejskiej w zakresie
rozwoju obszarów wiejskich w Polsce. Dokument określa cele, priorytety i zasady dotyczące korzystania ze środków
finansowych przeznaczonych na ich realizację. Na tej podstawie wspomagane są określone działania dotyczące wspierania
rozwoju społeczno-ekonomicznego obszarów wiejskich. Na poziomie unijnym opracowany został dokument identyfikujący
silne i słabe strony obszarów wiejskich, wspólne dla krajów członkowskich osie priorytetowe oraz wskaźniki dla mierzenia
postępu w osiąganiu unijnych priorytetów. W oparciu o strategię UE przygotowana została strategia krajowa, która
realizowana jest poprzez PROW.
PROW posiada cztery tzw. osie priorytetowe:
- Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego;
- Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich;
- Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej;
- Oś 4: LEADER (wspiera tzw. Lokalne Grupy Działania – partnerstwa terytorialne funkcjonujące na obszarach wiejskich).
Budżet Programu wynosi ponad 17,4 mld euro. Składają się na niego środki Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu
Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (13,4 mld euro) i środki z budżetu krajowego (około 4 mld euro) 34 .
Departament Rolnictwa i Rozwoju Wsi przeprowadził kontrolę realizacji PROW na lata 2007-2013 w zakresie tworzenia
i rozwoju mikroprzedsiębiorstw 35 . Kontrola została przeprowadzona w 10 jednostkach, tj. w: Ministerstwie Rolnictwa
i Rozwoju Wsi (MRiRW) oraz w centrali i ośmiu oddziałach regionalnych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
(ARiMR, Agencja).
MRiRW ustaliło limity środków na realizację pomocy finansowej dla działania Tworzenie i Rozwój Mikroprzedsiębiorstw
(TRM) dla województw, zgodnie z kryteriami i zasadami uchwalonymi przez Komitet Monitorujący PROW 2007-2013.
Wprowadziło także zmiany legislacyjne dotyczące działania TRM, mające na celu zwiększenie zainteresowania nim
potencjalnych beneficjentów, m.in. zmianę polegającą na zmniejszeniu z pięciu do trzech liczby planowanych do utworzenia
miejsc pracy, warunkującą uzyskanie maksymalnej kwoty 300 tys. zł pomocy w ramach działania. Działania „Tworzenie
i rozwój mikroprzedsiębiorstw” oraz „Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju” dla operacji, które odpowiadają warunkom
przyznania pomocy w ramach działania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” zostały prawidłowo przygotowane pod
względem prawnym i organizacyjnym pomimo długotrwałości tego procesu. Działanie TRM zostało jednak uruchomione
ponad półtora roku po zatwierdzeniu przez Komisję Europejską PROW 2007-2013. Program został zatwierdzony
7 września 2007 r. natomiast pierwszy nabór wniosków rozpoczął się dopiero w maju 2009 r., a więc 20 miesięcy po
zatwierdzeniu PROW 2007-2013. W konsekwencji poziom zakontraktowania środków i realizacji płatności w ramach
ogólnych limitów środków przeznaczonych na działania TRM i Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju – TRM oraz realizacja
wskaźników rzeczowych działań przyjętych w PROW 2007-2013 były bardzo niskie, co wskazywało na wysokie ryzyko
niezrealizowania budżetów tych działań oraz założeń przyjętych w Programie.
34 http://www.minrol.gov.pl/pol/Wsparcie-rolnictwa-i-rybolowstwa/PROW-2007-2013.
35 Realizacja Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 w zakresie tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw (P/11/110/Departament
Rolnictwa i Rozwoju Wsi).
86