SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI W 2013 ROKU

III. Stan państwa w świetle kontroli NIK
- Ujawniono ponadto wiele nieprawidłowości i zaniedbań w samej praktyce zarządzania ruchem na drogach. Należało
do nich przede wszystkim stosowanie oznakowań niezgodnych z zatwierdzoną organizacją ruchu oraz brak wymiany
i renowacji na czas nieczytelnych znaków pionowych i poziomych, co wprost przekładało się na poziom
bezpieczeństwa ruchu.
Polska zajmuje niestety czołowe miejsce w krajach UE pod względem liczby wypadków drogowych. Bezpieczeństwo na
drogach zależy od wielu czynników. Z informacji NIK dotyczącej bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce 226 wynika,
że przyczyną bardzo wielu wypadków jest zły stan infrastruktury drogowej – nawierzchni, oznakowania, poboczy. Kolejnym
czynnikiem wpływającym na bezpieczeństwo podróży jest prędkość.
Jeszcze jednym elementem bezpieczeństwa drogowego jest czytelność i prawidłowe ustawienie bądź namalowanie znaków
i innych oznakowań. NIK sprawdziła, jak wygląda oznakowanie dróg w województwie śląskim 227 . Kontrola wykazała,
że oznakowanie pionowe i poziome dróg było w dużej mierze nieprawidłowe. Stosowane w prawie wszystkich jednostkach
samorządu terytorialnego znaki drogowe nie spełniały podstawowych wymagań technicznych dotyczących ich czytelności,
zwłaszcza odblaskowości. Stosowano znaki w sposób niezgodny z warunkami określonymi w obowiązujących od dawna, bo
od 2003 r. przepisach dotyczących np. wysokości zamontowania znaku, jego odległości od korony drogi lub od innych
znaków, co wpływało na ograniczenie ich widoczności. Widoczność ograniczały też reklamy, które aż w 1/3 gmin były
umieszczone niezgodnie z przepisami, również wpływając na widoczność oznakowania drogowego.
Większość samorządów wprowadzała zmiany w oznakowaniu dróg publicznych bez przeprowadzenia uprzednich,
wymaganych przepisami, analiz wpływu planowanych zmian na organizację ruchu. W wyniku tego na większości dróg
oznakowanie pionowe było niezgodne – co do liczby i lokalizacji – z zatwierdzonymi organizacjami ruchu lub z danymi
ewidencji dróg.
Oznakowania poziomego (obligatoryjnego na drogach wojewódzkich, a zalecanego na pozostałych drogach) albo nie było,
albo stosowane było dość dowolnie. Zdarzało się także, że było nieczytelne. Przejścia dla pieszych w prawie połowie gmin
były nieprawidłowo oznakowane i zabezpieczone. Podobnie sprawa się miała z oznakowaniem i zabezpieczeniem robót
drogowych i budowlanych prowadzonych w pasie drogowym, na co wpływał w znacznej mierze brak właściwego nadzoru
nad zatrudnionymi wykonawcami tych robót ze strony jednostek zarządzających drogami.
Kontrolowane samorządy miały w dużej mierze problemy z wywiązaniem się z obowiązku kontroli stanu sieci zarządzanych
dróg i przeprowadzania okresowych kontroli ich infrastruktury oraz z prowadzeniem ewidencji dróg. Być może przyczyną
swoistego bałaganu w oznakowaniu jest niestworzenie w połowie skontrolowanych jednostek prawidłowych warunków do
realizacji zadań zarządców lub zarządów dróg. W części z nich nie ujęto odpowiednich zadań w obowiązujących
regulaminach organizacyjnych jednostek i w zakresach obowiązków pracowników. Niektórym pracownikom jednostek
samorządu terytorialnego – nieposiadającym stosownych kwalifikacji – nie zapewniono możliwości ich zdobycia lub
podnoszenia w ramach specjalistycznych szkoleń.
Tematyka bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego 228 obecna była już we wcześniejszych kontrolach NIK. Czuwanie nad
bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie należy do zadań Policji – zgodnie z art. 129
ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym. NIK, po kontroli kilkunastu wojewódzkich i powiatowych komend Policji oraz Centrum
Szkolenia Policji, mimo stwierdzonych nieprawidłowości, oceniła pozytywnie postępowanie tej formacji w celu zapewnienia szeroko
rozumianego bezpieczeństwa uczestnikom ruchu drogowego.
Wystawiając taką notę, Izba wzięła pod uwagę organizowanie, nadzorowanie i realizację działań prewencyjnych na rzecz
bezpieczeństwa ruchu drogowego, udział Policji w ogólnopolskich i regionalnych programach propagujących bezpieczeństwo na
drogach. NIK uznała za korzystne i pomocne w kształtowaniu pożądanych nawyków w szczególności organizowanie i realizację działań
związanych z bezpieczeństwem w ruchu drogowym, a także wzrost liczby policjantów bezpośrednio patrolujących ulice i drogi.
Za niesprzyjające uznała natomiast nieopracowywanie i niewykorzystywanie w działaniach na rzecz bezpieczeństwa w ruchu
drogowym materiałów naukowo-badawczych. Policjanci błędnie rejestrowali w kartach zdarzeń drogowych i w systemie
elektronicznym dane na temat wypadków drogowych. Nie było automatycznej weryfikacji wprowadzanych danych,
co powodowało niemożność uzyskania rzetelnej wiedzy na temat wypadków i kolizji drogowych. Kontrolujący wykazali
niespójność rejestracji danych o tych samych zdarzeniach drogowych, dokonywanych w systemach informatycznych.
Rozdział I Rozdział III
226 Informacja o wynikach kontroli bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce (P/10/061/dawny Departament Komunikacji i Systemów Transportowych –
informacja prezentowała ustalenia kontroli NIK z lat 2000-2010).
227 Oznakowanie dróg publicznych województwa śląskiego (P/13/145/Delegatura w Katowicach).
228
Działania Policji na rzecz bezpieczeństwa obywateli w ruchu drogowym (P/13/100/Departament Porządku i Bezpieczeństwa Wewnętrznego).
197