SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI W 2013 ROKU

III. Stan państwa w świetle kontroli NIK
Z nadzorem budowalnym wiąże się kolejna kontrola NIK dotycząca bezpieczeństwa użytkowania obiektów budowlanych
w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych w województwie lubelskim 165 .
W skład tych ośrodków wchodzi co najmniej jedna ze szkół specjalnych: podstawowa, gimnazjum, ponadgimnazjalna.
Obiekty budowlane SOSW były utrzymywane w stanie technicznym i sanitarno-higienicznym zapewniającym bezpieczne ich
użytkowanie, jednak budynki nie były poddawane okresowym kontrolom technicznym. Zdarzało się wykonywanie prac
budowlanych nielegalnie, czyli bez wymaganego zezwolenia lub zgłoszenia. Niepokój kontrolerów wzbudziło
nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny w obiektach, czyli brak planów ewakuacyjnych, niespełnianie wymogów
bezpieczeństwa na klatkach schodowych, brak oznakowania pomieszczeń, do których jest wzbroniony dostęp osobom
nieuprawnionym, niewyposażenie niektórych pomieszczeń w apteczki i instrukcje o zasadach udzielania pierwszej pomocy,
zły stan techniczny urządzeń sportowych, nierzetelne wykonywanie obowiązków związanych z postępowaniem w razie
wypadków, którym mogliby ulec uczniowie. Ogrodzenie w wielu budynkach oraz nawierzchnia wokół nich wymagają
niejednokrotnie pilnej naprawy.
Zdaniem NIK organy prowadzące SOSW powinny zatroszczyć się o zapewnienie terminowego wykonania obowiązków
nałożonych przez Państwową Straż Pożarną w celu poprawy warunków bezpieczeństwa pożarowego w budynkach
ośrodków i osób w nich przebywających. Lubelski Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w ramach kontroli
sprawowanej nad działaniem powiatowych inspektorów nadzoru budowlanego w województwie lubelskim powinien
zwiększyć liczbę kontroli dotyczących wykonywania obowiązków związanych z utrzymaniem oświatowych obiektów
budowlanych.
Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne
Troska o przyjazne warunki zamieszkiwania dla mieszkańców miast i gmin wyraża się także w planowaniu przestrzennym
miejscowości. Rozsądny, funkcjonalny, a przede wszystkim aktualny plan obejmujący całe miasto czy gminę wpływa
bezpośrednio na komfort życia mieszkańców i rozwój ekonomiczny okolicy. Niestety, po przyjrzeniu się realizacji przez
miasta województwa łódzkiego zadań z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego 166 , wnioski nie są
optymistyczne. Główną bolączką tej sfery jest nieterminowe i niezgodne z prawem ustalanie warunków zabudowy
i zagospodarowania terenu, co nie sprzyja zachowaniu ładu przestrzennego i rozwojowi gospodarczemu miast. W regionie
są co prawda miasta w 100% pokryte miejskimi planami zagospodarowania przestrzennego – np. Pabianice 167 , ale są też
takie, w których procent pokrycia mpzp jest liczbą jednocyfrową.
Brak planów miejscowych nie tylko utrudnia prawidłowe gospodarowanie przestrzenią oraz rozwój inwestycji, ale także
eliminuje kontrolę społeczną z procesu ustalania przeznaczenia terenów. O przeznaczeniu terenu w takich przypadkach
przesądza wnioskowany przez inwestora sposób zabudowy i zagospodarowania określonego obszaru, jeżeli zostanie
potwierdzony w decyzji administracyjnej o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Wiąże się to ze zwiększonym
ryzykiem powstania konfliktów społecznych, sposób zagospodarowania przestrzeni jest bowiem często naruszeniem
interesów jednych osób (grup społecznych) kosztem drugich.
Kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej w większości miast przedstawia się źle, nie tylko ze względu na niski
stopień pokrycia planami (szczególnie w Łodzi, Tomaszowie Mazowieckim i Zgierzu), ale także z uwagi na nierzetelne
i niezgodne z prawem ustalanie warunków zabudowy. We wszystkich miastach nie przestrzegano dwumiesięcznego terminu
wydawania tych decyzji, co opóźniało rozpoczęcie realizacji inwestycji – takie przeszkody dotknęły 724 inwestorów. Na tym
tle pozytywnie wyróżniała się, pomimo stwierdzenia opóźnień w wydawaniu decyzji o warunkach zabudowy, działalność
organów Bełchatowa, ze względu na wysoki wskaźnik pokrycia miasta aktualnymi planami miejscowymi i rzetelne
prowadzenie postępowań w sprawach ustalania i pobierania opłat planistycznych.
Z procesem planowania przestrzennego na terenach, które powinny być przedmiotem szczególnej uwagi, wiąże się kontrola
dotycząca planowania i realizacji inwestycji na terenach zagrożonych powodzią 168 .
Rozdział I Rozdział III
165 Bezpieczeństwo użytkowania obiektów budowlanych w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych w województwie lubelskim
(P/13/153/Delegatura w Lublinie).
166 Realizacja przez miasta województwa łódzkiego zadań z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego (P/12/153/Delegatura Łodzi).
167 Ustalenie z wcześniejszej kontroli z 2010 r. Realizacja zadań w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego przez organy administracji
rządowej i jednostki samorządu terytorialnego (P/10/110/dawny Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego).
168 Planowanie i realizacja inwestycji na terenach zagrożonych powodzią (P/13/077/Departament Infrastruktury).
145