Dziedzictwo kulturowe Euroregionu Beskidy

Piotr Dobosz, Iwona Skrzydło-Niżnik
bierze Generalny Konserwator Zabytków. Rada wydaje opinie przede wszystkim w następujących
sprawach: dotyczących założeń do projektu i samego projektu krajowego
programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami (rada aktualnej kadencji to zdanie
uznała za priorytetowe w swojej działalności), dotyczących oceny realizacji zadań, które
wynikają z koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju w odniesieniu do
zabytków, ochrony pomników historii, dotyczących projektów aktów prawnych w zakresie
ochrony zabytków i opieki nad zabytkami.
Ciałem opiniodawczym w zakresie działań konserwatorskich podejmowanych przy
zabytkach, działającym przy Generalnym Konserwatorze Zabytków, jest Główna Komisja
Konserwatorska. Wydawane przez Komisję opinie dotyczą w szczególności: stosowania
metod, technologii i materiałów niezbędnych dla ratowania zabytków, prawidłowości
i zasadności planowanych oraz przeprowadzonych prac konserwatorskich, restauratorskich
i robót budowlanych przy zabytkach oraz badań archeologicznych, sposobu i zasad
postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla poszczególnych zabytków.
Członkowie Komisji są powoływani i odwoływani przez Generalnego Konserwatora
Zabytków, spośród specjalistów w określonych dziedzinach ochrony zabytków i opieki
nad zabytkami. Główna Komisja Konserwatorska, podobnie jak Rada Ochrony Zabytków,
działa w oparciu o regulamin nadany w drodze zarządzenia przez Ministra Kultury, a jej
obsługę administracyjno-finansową zapewnia Ministerstwo Kultury.
Również wojewódzki konserwator zabytków wypełnia swoje zadania z pomocą organu
opiniodawczego, którym jest Wojewódzka Rada Ochrony Zabytków, działająca w oparciu
o regulamin nadany w drodze zarządzenia przez wojewodę na wniosek w.k.z. Wojewódzka
Rada Ochrony Zabytków to od 5 do 10 osób, które powoływane są na czteroletnią kadencję
spośród specjalistów w określonych dziedzinach ochrony zabytków i opieki nad zabytkami
przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Obsługę administracyjno-finansową Wojewódzkiej
Rady zapewnia wojewódzki urząd ochrony zabytków.
Minister Kultury jest organem, który nadaje i cofa uprawnienia rzeczoznawcy w
określonej dziedzinie opieki nad zabytkami. Rzeczoznawca jest specjalistą uprawnionym
do wydawania ocen i opinii na rzecz organów ochrony zabytków, organów wymiaru
sprawiedliwości, prokuratury, Policji, organów administracji celnej, Straży Granicznej,
organów kontroli skarbowej, NIK oraz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad.
Zgodnie z nową ustawą organy administracji publicznej są zobowiązane w zakresie
ochrony zabytków, do podejmowania działań mających na celu: zapewnienie
warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie
zabytków, a także ich zagospodarowanie i utrzymanie, zapobieganie zagrożeniom mogącym
spowodować uszczerbek dla wartości zabytków, udaremnianie niszczenia, jak
też niewłaściwego korzystania z zabytków, przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu
lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę, kontrolowanie stanu zachowania
i przeznaczenia zabytków, uwzględnienie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska. Następuje w tym
punkcie odesłanie do innych aktów prawnych, przede wszystkim rangi ustawy, co
świadczy niezbicie o tym, że problem ochrony zabytków rozciąga się na kilka innych
dziedzin działalności organów administracji publicznej; nie sposób wyobrazić sobie
współczesnego modelu ochrony zabytków bez właściwej ochrony środowiska.
W rozdziale dziesiątym: Społeczni strażnicy zabytków na nowo określono zasady
działania obecnych społecznych opiekunów zabytków.
24