Dziedzictwo kulturowe Euroregionu Beskidy

Początki fundacji kamiennych figur przydrożnych w „państwie ślemieńskim” na tle epoki baroku
Na początku XIX w. szczególnie zaczyna rozkwitać kult cudownego miejsca
na Kumorkowym Groniu w Ślemieniu, gdzie według tradycji ukazała się pasterzowi
Matka Boża. Przy cudownym źródełku mieszkaniec Ślemienia Józef Pochopień na
początku XIX wieku ufundował kamienną figurę Madonny 27 . Ludowa figura z żelaznym
berłem wzorowana była najprawdopodobniej na późnogotyckim obrazie Matki Bożej ze
ślemieńskiego kościoła parafialnego. Miejsce cudu zaczęło być sławne w całym regionie.
Kopię figury z Kumorkowego Gronia zamówił w 1820 roku rolnik z Gilowic Sebastian
Pasko. Figura jest nieco mniejsza od tej z Jasnej Górki, lecz ludowy wizerunek idealnie
skopiowany. Matka Boża podobnie dzierży w prawej dłoni żelazne berło.
W tym czasie wśród zamożnych włościan pojawiają się fundatorzy większych
założeń architektonicznych – murowanych kaplic w formie małych świątyń z ołtarzykiem
wewnątrz. Takim przykładem była kaplica wystawiona w Lasie w 1833 roku. Na tablicy
fundacyjnej tego obiektu widniał napis: „Zbudował tę kaplicę Michał Siwiec z żoną
Katarzyną Siwiec z Blasoków za pozwoleniem I.W.X. Biskupa Tarnowskiego i W.X.
Tomasza Bryniańskiego z Ślemienia” 28 . Godna zauważenia jest tutaj potrzeba zgody aż
samego biskupa diecezji, a także miejscowego proboszcza. Stąd można wysunąć wniosek,
iż zgoda miejscowego duchowieństwa była niezbędna przy budowie kamiennych figur
przydrożnych w okresie wcześniejszym.
Teren byłego dominium ślemieńskiego jest bogaty w kamienne figury przydrożne.
Pierwsze fundacje kamiennych posągów były uzależnione od wielu czynników, w tym
kluczową rolę odgrywała zgoda szlacheckich właścicieli i miejscowych przedstawicieli
Kościoła. Warto przyglądać się tym pięknym zabytkom, mając na uwadze kontekst
religijny i społeczny ich powstania.
Zygmunt Ormaniec
– regionalista, nauczyciel z Gilowic na Żywiecczyźnie,
członek Towarzystwa Miłośników Ziemi Żywieckiej,
inwentaryzuje kapliczki i krzyże przydrożne na
Żywiecczyźnie, jednocześnie zbierając informacje
archiwalne na ich temat. Obecnie złożył do druku
obszerną monografię „Kapliczek przydrożnych klucza
ślemieńskiego”.
27
W.Kolak, Sanktuaria Maryjne..., Żywiec 1995, s.37.
28
J.Szablowski, Zabytki sztuki..., s.88; kaplica została zburzona podczas II wojny światowej.
47