LİSELİ GENÇLER ve AKRAN ZORBALIĞI İstanbul Örneği

LİSELİ GENÇLER VE AKRAN ZORBALIĞI ARAŞTIRMASI LİSELİ GENÇLER VE AKRAN ZORBALIĞI: İSTANBUL ÖRNEĞI
51
seçenekleriyle de yakınlaşarak yeni ve çok seçenekli kümeler oluşturabilir. “Dendrogram”
adlı görselin sol tarafındaki 100’den başlayan rakamlar, küme unsurlarının ne yakınlıkta bir
araya geldiklerini gösteren bir ölçektir. Kümenin ayakları ne kadar kısaysa birliktelik 100’e
yaklaşmakta ve küme unsurlarının yakınlıkları o kadar artmaktadır. Aşağıdaki görselde
şiddet mekânlarının kümeleri gösterilmiştir.
“Şiddet mekânları kümeleme analizi”ne göre şiddetin mekanlaştığı toplam 3 küme
bulunmaktadır. Kırmızı küme şiddetin mekânsal olarak en çok yoğunlaştığı alan olarak
“Sınıf”ı içermektedir. “Sınıf”ın tek başına küme olmasının nedeni, şiddete “Sınıf”ta maruz
kalındığında şiddetin sınıf harici bir mekâna taşmamasıdır. Mavi küme, okul içi şiddet
mekânlarını göstermektedir. Sınıf haricinde şiddete maruz kalan gençlerin, şiddete maruz
kalma mekânları çeşitlenmekte ve bu mekânlar okul servisi, okul tuvaleti ve okul bahçesi
veya koridora kadar uzanmaktadır. Yeşil küme ise okuldan önce veya sonra olmak üzere
okulun dışında şiddete maruz kalan gençleri işaret etmektedir. Akran şiddeti yoğunlukla
sınıfta olmak üzere okul içi ve okul dışı mekânlarda kendisine yer bulabilmektedir. Açık
uçlu cevaplardan alınan “öğretmenler bir şey demiyor” bilgisi ile sınıfta uygulanan şiddetin
yoğunluğu birlikte okunduğunda, öğretmenlere bu noktada önemli bir görev düştüğü
açıkça görülmektedir.
Gençlerin kimlerden şiddet gördükleri de önemli parametrelerden birisidir. Şiddetin
yayıldığı kategorinin netleştirilmesi şiddeti azaltma ve önleme konularının başlangıç
noktalarındandır.
TABLO 40. GENÇLERIN ŞIDDET GÖRDÜĞÜ KIŞILER
Sayı Yüzde (%)
Kendi yaşıtım öğrenciler 785 45,8
Tanımadığım bir öğrenci 152 8,9
Benden büyük öğrenciler 149 8,7
Çok arkadaşı olan bir öğrenci 146 8,5
Popüler bir öğrenci 77 4,5
Güçlü bir öğrenci 75 4,4
Gençler, şiddeti kimlerden gördükleri sorusuna %45,8 oranında “Kendi yaşıtım
öğrencilerden” cevabını vermiştir. Bu noktada şiddetin akran grupları içinde yoğunlaştığı
savı güçlenmektedir. Şiddet, daha fazla etkileşim halinde olan gruplar arasında
yaşanmaktadır. Diğer seçenekler ise %10’un altındadır. Bu soruya yaş ekseninde
bakıldığında ise ilginç bir çıktı ile karşılaşılmaktadır. “Güçlü bir öğrenci” seçeneği genel
ortalamada %4,4 iken 17 yaş kategorisinde bu seçeneğin %10 oranında işaretlendiği
görülmektedir. Ayrıca “Çok arkadaşı olan bir öğrenci” (%13,7) ve “Tanımadığım bir öğrenci”
(%21,6) seçenekleri de en fazla bu yaş grubu tarafından işaretlenmiştir. Yaş arttıkça şiddeti
uygulayan özne, akran grubundan sıyrılarak başka özelliklere sahip gençlere transfer
olmaktadır. Belirtmekte fayda var ki, bu yaş kategorisi sınıf tekrarı yapan ya da okula geç
başlayan gençlerden oluşmaktadır. Çoğunlukla sınıflarındaki diğer gençlerle etkileşime
girmeyerek soyutlanan bu gençler akranları değil, tanımadıkları öğrenciler tarafından
şiddete maruz kalmaktadır. Bu soruyla birlikte gençlerin şahit oldukları şiddet eylemlerinde
şiddet uygulayan kişilerin kim oldukları da sorulmuştur.