You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
8<br />
<strong>LİSELİ</strong> <strong>GENÇLER</strong> VE <strong>AKRAN</strong> <strong>ZORBALIĞI</strong>: İSTANBUL ÖRNEĞI GİRİŞ<br />
öğrencilerde ise anlamlı bir değişiklik gözlenmemektedir. Bu bulgu, erkek öğrencilerin<br />
sistemde tutunabilmelerinin zorbalık zincirine eklemlenmesinin bir göstergesi olarak ele<br />
alınmıştır (Özen & Aktan, 2010). Bir başka yaklaşımla, erkek öğrenciler sorunlarını nasıl<br />
çözeceklerini bilmedikleri için zorbalığa başvurabilmektedirler (Karaman-Kepenekçi &<br />
Çınkır, 2006).<br />
Adana’da 569 öğrenciyle gerçekleştirilen bir araştırma, öğrencileri “zorba”, “kurban”,<br />
“zorba-kurban” kategorilerine ek olarak “zorbalığa karışmayan” kategorisini de kullanmış<br />
<strong>ve</strong> “zorbalığa karışmayan”, bir başka deyişle ne zorba ne kurban olan öğrencilerin okul<br />
yaşam kalitesinin <strong>ve</strong> okula yönelik duygularının daha olumlu olduğu tespit edilmiştir<br />
(Önder & Sarı, 2012). Özetle, hayatına zorbalığın girdiği çocukların okulla ilişkileri de arzu<br />
edilen düzeyin altına düşmektedir. Daha önce şiddete maruz kalan öğrencilerin, şiddete<br />
yönelik olumlu tutumlar sergiledikleri de başka bir araştırmanın bulguları arasındadır<br />
(Ünalmış, 2010).<br />
Öte yandan, okul kültürü ile zorbalık arasındaki ilişkiyi irdeleyen çalışmalar da mevcuttur<br />
(Demirtaş & Ersözlü, 2007). Bu çalışmalara göre okul kültürü geliştikçe öğrencilerin<br />
zorbalığa eğilimleri de azalmaktadır. Zira zorbalık bazı öğrencilerin bireysel problemi değil,<br />
okuldaki tüm öğrencilerin sosyal problemidir (Juvonen & Graham, 2004).<br />
Şiddetin önlenebilmesi için ilk olarak şiddetin türleri, mekânları, nedenleri, sonuçları <strong>ve</strong><br />
özneleri gibi unsurların araştırılması <strong>ve</strong> her bir çıkarım üzerine ayrı ayrı zihinsel egzersiz<br />
yapılması gerekir. Bu anlamda, şiddete adli bir vaka olarak bakıp gencin deneyimlerini<br />
yadsıyan yaklaşımlar yerine şiddet olgusunun çok yönlülüğüne vurgu yapan yaklaşımları<br />
benimsemek, şiddetin önlenmesi bakımından daha anlamlı olacaktır. Örneklemek gerekirse,<br />
şiddete maruz kalan kadar şiddet uygulayıcı gençler de şiddetten zarar görmekte <strong>ve</strong><br />
böylece şiddet, hem maruz kalanın hem de uygulayanın aleyhine işleyen bir forma<br />
dönüşmektedir. Kurban genç doğrudan ya da dolaylı olarak şiddeti deneyimlerken, zorba<br />
genç kendi saldırganlığının kurbanı olmaktadır. Bu gençler, özellikle yaşamlarının ileriki<br />
bölümlerinde etkin iletişim yöntemlerini kullanamamakta <strong>ve</strong> hem kendisi hem de çevresi<br />
için baskıcı bir hayatı üretmektedir. Bu bakımdan, şiddeti “haklı-haksız” <strong>ve</strong> “mağdur-suçlu”<br />
kategorilerinin dışında; şiddet göreni de, şiddeti uygulayanı da aynı oranda dezavantajlı<br />
kılan bir paydada düşünmek gerekir. Bunun yanında zorbalığa şahit olan gençler de aynı<br />
dezavantajı yaşamaktadır. Dolayısıyla zorbalık, uygulayan, maruz kalan <strong>ve</strong> şahit olan tüm<br />
tarafları olumsuz yönde etkileyen bir olgudur.<br />
Öğretmenler <strong>ve</strong> okul yönetimi tarafından zorbalıkla ilgili gerekli önleyici/engelleyici<br />
adımlar atılmadığında, zorbalığa şahit olan gençler “bir sonraki kurban” tayin edilmekte<br />
<strong>ve</strong> zorbalığın uygulanacağı günü beklemektedirler. Bir başka görüşe göre, şiddete şahit<br />
olan gençler, yaşanan şiddeti önleyemedikleri için suçluluk hissine de kapılmaktadırlar<br />
(Day, 1996). Tam da bu noktada, birçok genç, kurban/zorba olma seçimini yapmaya<br />
itilmektedir. Bir başka deyişle, okuldaki “zorbalık atmosferi” gençleri zorba olmaya mecbur<br />
bırakabilmektedir.<br />
Daha önce değinildiği gibi, gençleri zorba <strong>ve</strong> kurban olarak kategorize etmek akran<br />
zorbalığı incelemesini yanlış bir noktaya götürme ihtimalini taşımaktadır. Çünkü zorba <strong>ve</strong><br />
kurban gençler olduğu gibi hem zorba hem kurban gençler de vardır. Akran zorbalığının<br />
gençleri hem zorba hem kurban pozisyonuna düşürebilmesi, zorbayı değil zorbalığı<br />
incelemeyi gerekli kılmaktadır. Bununla birlikte zorbalığı kişisel ya da kategorik düzlemde,<br />
sadece cinsiyet, aile yapısı, yaş vb. özelliklerle açıklama girişimi, konuyu sistem düzeyinden<br />
birey düzeyine indirgemekte <strong>ve</strong> zorba / kurban karşıtlığı üretmektedir.<br />
Birçok zorbalık proaktif şiddet eylemi içermektedir. Bir başka ifadeyle, zorbalığın harekete<br />
geçmesi için bir nedene değil bir kurbana ihtiyaç duyulmaktadır. Dolayısıyla zorbalık<br />
eylemlerinde şiddete maruz kalan gencin “ne yaptığı”na odaklanmak zorbalığı çözülebilir<br />
olmaktan çıkarmaktadır. Zira zorbalığın harekete geçmesi, kurbanın eylemlerinden<br />
bağımsız olabilmektedir (Olweus, 2003).
Change language