prologo - Academia de l'Aragonés
prologo - Academia de l'Aragonés
prologo - Academia de l'Aragonés
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
a<strong>de</strong>quau, se mantendrá la vocal: bascula, fecula, calculo, loculo, coagulo, virgula,<br />
etc.<br />
7.7. Desinencias -IS (-LYSIS, -IPSIS y atros)<br />
En aragonés, os semicultismos y voces populars han evolucionau d’a<br />
siguient forma:<br />
-IPSIS > ix: eclix (y eclixar)<br />
-LYSIS > lis: analís, paralís<br />
En aragonés meyeval a solución que se troba a ixambre ye sin a -s zaguera.<br />
Per tanto, se proposan as siguients solucions:<br />
a) Voces populars: paralís (y paralisar), analís (y analisar), etc.<br />
b) Voces con -LYSIS: dialisi, microlisi, catalisi, etc.<br />
Atros cultismos s’adaptarán con -si, -xi u -poli finals: apocalipsi, diocesi,<br />
dieresi, chenesi, elipsi, hipnosi, sintaxi, profilaxi, metamorfosi, amniocentesi,<br />
metropoli, acropoli, etc. Manimenos, pue<strong>de</strong> haber-ie bella excepción, como<br />
cheminis. Lo sufixo -ITIS (que significa “inflamación”) se conserva sin modificacions:<br />
larinchitis, otitis, apendicitis, etc.<br />
7.8. Sufixo -ELLU(M)<br />
Propuesta Ortografica<br />
Bellas voces que rematan con o sufixo -iello, -iella (u tamién por <strong>de</strong> -<br />
sinencia etimolochica), han sufierto a castellanización enta la forma “-illo”,<br />
“-illa”; se constata que se tracta <strong>de</strong> parolas diferents en cada parla local y que<br />
no existe <strong>de</strong>nguna ten<strong>de</strong>ncia lexica concreta, sino un avance mes d’a glotofachia.<br />
Se recomienda la grafía historica y propia d’istas formas: castiello,<br />
cadiello, mantiello, auguatiello, canciello, corrotiella, capiella, corbiella, espatiella,<br />
morciella, portiella, vetiella, etc. En ocasions se troba formas populars,<br />
y mesmo historicas, que presientan una ultracorrección u asimilación<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>sinencia (como coniello u marabiella) que no lis correspon<strong>de</strong>, por o<br />
que s’han <strong>de</strong> potenciar as formas etimolochicas documentadas: conello/conil,<br />
marabilla, etc.<br />
63