grafías vacilants <strong>de</strong>n<strong>de</strong> antigo 29 . As formas apocopadas <strong>de</strong> parolas rematadas en -to conservan por escrito a -t final: sant, cient, tant, muit, molt, feit, etc. A forma historica d’o prefixo -ment (
2.2.12. Letra X x Propuesta Ortografica A letra x pue<strong>de</strong> representar o fonema prepalatal fricativo ixordo /ʃ/ u o grupo consonantico /ks/. Quan represienta lo fonema prepalatal fricativo ixordo en posición interior u final <strong>de</strong> parola, ha d’ir precediu d’a vocal (u semivocal si se da lo caso) , ya sía la suya realización [ʃ], [ jʃ], u vacilant como alomorfo, per lo que se pue<strong>de</strong> consi<strong>de</strong>rar, en estos casos, como un digrafo: baixar, bruixa, caixa, ma<strong>de</strong>ixa, pix, abaixo/abaix, releix, Arueix, peix, etc. Por efecto d’a palatalización gosa contaminar-se a pronunciación vocalica, por lo que se recomienda que as seqüencias interiors vacilants [eʃ], [iʃ], [ejʃ], [etʃ], [itʃ] (u mesmo [es], [is]) s’escriban siempre con -eix-. Valgan como eixemplo as siguients familias lexicas: <strong>de</strong>ixar, amaneixer, apareixer, pareixer, eixemplo, perteneixer, teixir/teixer, atar<strong>de</strong>ixer, leixiva, escarneixer, releix, queixar, esclareixer, amareixer, eixe... y en cheneral os verbos incoativos (funeixcas, estreteixcan, restrenyeixen, aclareixes...); pero no pas as que, por razón etimolochica, no vacilan: guixa, guixón, pixar, mixín/mixino, bixor<strong>de</strong>ra, grixolera, estixeras, etc. En posición inicial existe en aragonés dos solucions dialectals, la una con protesi <strong>de</strong> vocal palatal u cambio d’a vocal d’o prefixo EX- (ix- en aragonés mo<strong>de</strong>rno, ex- en aragonés meyeval) y l’atra sin protesi u con aferesi. Ortograficament se consi<strong>de</strong>ran correctas as dos solucions: xada/ixada (u xata/ixata), xota/ixota, xuela/ixuela, xordiga/ixordiga (u xordica/ixordica), xamplar/ixamplar, etc. En toponimia d’o territorio historico aragonés se documenta la vacilación Ex-/X-, por o que ye acceptable l’arcaísmo grafico Ex-, con pronuncia palatal, siempre que se documente que ixa ye a forma mes a<strong>de</strong>quada: Exeya. Tamién existe fenomens diatopicos <strong>de</strong> vacilación entre os fonemas /ʃ/ y /tʃ/, <strong>de</strong>nominaus en quantos ambitos xeada y cheada respectivament, que <strong>de</strong>berán grafiar-se seguntes os usos chenerals y etimolochicos: –Ta la cheada: xordica, buixo, teixidor32 (nunca ch-). –Ta la xeada: chabalín, dicherir, orichen33 (nunca x-). 32. Proce<strong>de</strong>nts, en a mayoría <strong>de</strong> casos, <strong>de</strong> -X-, -SCY-, -SSY-, -STY-. 33. Proce<strong>de</strong>nts, en a mayoría <strong>de</strong> casos, <strong>de</strong> G e,i , I vocal . 27
- Page 1 and 2:
PROPUESTA ORTOGRAFICA DE L'ACADEMIA
- Page 3:
In memoriam: NIEUS-LUCÍA DUESO LAS
- Page 6 and 7:
Ha estau un treball duro, a’l que
- Page 9 and 10:
PROLOGO L’Academia de l’Aragone
- Page 11 and 12:
Prologo A tercer grafia, que se mir
- Page 13 and 14:
Prologo Per ixo, cumplindo lo que s
- Page 15 and 16:
Prologo A ran social, a codificacio
- Page 17 and 18: Prologo biunivoca. Ye dicir, a escr
- Page 19 and 20: Estar compatible con una buena inte
- Page 21 and 22: Prologo semanticament. Asinas, rela
- Page 23 and 24: Con istos ladrillos y iste cemento
- Page 25 and 26: Qualsiquier propuesta de codificaci
- Page 27 and 28: Prologo enganyar-se: si un vocable
- Page 29 and 30: 2.7.5. Latinismos y helenismos Prol
- Page 31 and 32: -Conseqüentment, una tendencia ent
- Page 33 and 34: Prologo dar, en tractar-se d’elem
- Page 35 and 36: d) Adoptar una grafia etimolochica
- Page 37 and 38: Como se veyera en os regles, hemos
- Page 39 and 40: menos casos, encara que parolas en
- Page 41 and 42: Encara una cosa mes: a norma perten
- Page 43 and 44: 0. Introducción A ortografía ye o
- Page 45 and 46: Os cultismos fan parti d’un lexic
- Page 47 and 48: Propuesta Ortografica LETRA NOMBRE
- Page 49 and 50: Propuesta Ortografica dialectal y d
- Page 51 and 52: Quan exista un hiato en un helenism
- Page 53 and 54: 2.2.1.2. V v Propuesta Ortografica
- Page 55 and 56: Propuesta Ortografica c) a final de
- Page 57 and 58: As voces nueit y leit farán es plu
- Page 59 and 60: 2.2.3.1.1. H muda Propuesta Ortogra
- Page 61 and 62: 2.2.3.2. J j Propuesta Ortografica
- Page 63 and 64: cara que a forma latina s’escriba
- Page 65 and 66: [3a]), los ([los] y [3os]) y las ([
- Page 67: a) S’escribirá sin vocal proteti
- Page 71 and 72: elsetán esta conchunción s’escr
- Page 73 and 74: lia derivata de SCRIPTU, ya que s
- Page 75 and 76: 5. Que no creye problemas d’anfib
- Page 77 and 78: S’escribirá si no (se no en bels
- Page 79 and 80: 6. Os sinyals de puntuación Propue
- Page 81 and 82: 6.2. A coma Propuesta Ortografica a
- Page 83 and 84: Propuesta Ortografica 1. As proposi
- Page 85 and 86: 6.4. Lo punto-y-coma Lo punto-y-com
- Page 87 and 88: Propuesta Ortografica intercheccion
- Page 89 and 90: Et aprés aquesto (...) estando en
- Page 91 and 92: Propuesta Ortografica -Ta delimitar
- Page 93 and 94: a) Locucions lexicalizadas: fito-fi
- Page 95 and 96: Manimenos, o texto inserto entre co
- Page 97 and 98: 6.13.2. Preposicions Propuesta Orto
- Page 99 and 100: Propuesta Ortografica (h)a- (h)e- (
- Page 101 and 102: Debant de con pronuncia velar no s
- Page 103 and 104: h) En os casos an que se chuntan tr
- Page 105 and 106: adequau, se mantendrá la vocal: ba
- Page 107 and 108: Propuesta Ortografica 31 trenta y u
- Page 109 and 110: Propuesta Ortografica 2. En a inici
- Page 111 and 112: Propuesta Ortografica -Os nombres c
- Page 113: Propuesta Ortografica c) qüi-: aq
- Page 116 and 117: acceutable ........................
- Page 118 and 119:
alvertir ..........................
- Page 120 and 121:
auguatiello .......................
- Page 122 and 123:
am.................................
- Page 124 and 125:
charrar-ne ........................
- Page 126 and 127:
commemorar .....................20,
- Page 128 and 129:
deixar.............................
- Page 130 and 131:
emoción...........................
- Page 132 and 133:
Europa ............................
- Page 134 and 135:
goguera ...........................
- Page 136 and 137:
homo-..............................
- Page 138 and 139:
jaguar.............................
- Page 140 and 141:
malament.....................25, 26
- Page 142 and 143:
mula ..............................
- Page 144 and 145:
pagués............................
- Page 146 and 147:
polpillo ..........................
- Page 148 and 149:
quanto ............................
- Page 150 and 151:
orqual.............................
- Page 152 and 153:
sin................................
- Page 154 and 155:
tocho .............................
- Page 156 and 157:
vacacions..........................
- Page 158 and 159:
whisky.............................
- Page 161 and 162:
INDICE Preamblo de Manuel Castán P
- Page 163 and 164:
Indice 3.1.4. Grupos implosivos -BS
- Page 165:
Con o patrocinio de