prologo - Academia de l'Aragonés
prologo - Academia de l'Aragonés
prologo - Academia de l'Aragonés
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Propuesta Ortografica<br />
(h)a- (h)e- (h)i- (h)o- (h)u-<br />
me m’aboco m’esbota m’invento m’oloraba m’ubrié<br />
m’has m’hebas m’hipoteco m’honró m’humilló<br />
te t’amanas t’estimas t’ixugas t’odio t’uloras<br />
t’habrás t’hernias t’hidratas t’homologo t’humanizas<br />
se s’aniebla s’estoza s’immobiliza s’oxichenaba s’unifica<br />
s’habilita s’heleniza s’hibridaba s’homenachea s’humidificaba<br />
Os pronombres febles li/le y la han a mantener a forma plena porque<br />
os suyos morfemas contienen a marca <strong>de</strong> caso y chenero, respectivament. A<br />
<strong>de</strong> masculino (y neutro), lo/el, ye a forma no marcada que se reduce a l’ u<br />
‘l como alomorfo asilabico.<br />
Os pronombres febles atonos <strong>de</strong> tercera persona lo/el s’apostrofarán<br />
quan precedan a un verbo que prencipeye por (h)a-, (h)e- u (h)o-: l’has visto,<br />
l’oloraba, l’escuitetz, etc.<br />
Lo pronombre feble atono <strong>de</strong> tercera persona la no s’apostrofa nunca,<br />
encara que por fonosintaxi se simplifiquen vocals iguals: la ha trobau, la<br />
acomete, etc. Lo mesmo pasa con o pronombre <strong>de</strong> dativo li/le: le he escrito,<br />
li implié lo cabazo, etc.<br />
Lo pronombre adverbial en/ne s’apostrofa <strong>de</strong>bant <strong>de</strong> qualsiquier vocal.<br />
Encara que este pronombre gosa apareixer con atros cliticos (sobre tot con<br />
i/bi), en qualques modalidatz pue<strong>de</strong> apareixer con o verbo haber existencial<br />
(formas impersonals) sin a presencia <strong>de</strong> l’atro pronombre adverbial: n’hai<br />
muitos, n’heba una encetada, etc.<br />
En a variedat chesa, y en qualques ocasions en a belsetana, gosa fer-se<br />
una apostrofación especial entre o pronombre adverbial ibi/bi/be y as formas<br />
<strong>de</strong> present y preterito impefecto d’indicativo d’o verbo estar. En ixes casos<br />
se grafiará: ib’ye, ib’yera44 , etc. En quanto a la forma igu’ en os mesmos casos,<br />
pero en variedatz nororientals, s’escribirá igu’e, igu’era, igu’eba, etc.<br />
44. Encara que tamién existe a forma sin apostrofar: ibi ye, ibi yera, bi ye, bi yera...<br />
57