José Miguel de Azaola Urigüen - Euskomedia Fundazioa

94
analisian sakondu zuen etorkizunari aurre egiteko era gisa, etorkizun
horretan herrialdearen berezko izaerarekin eta denboren aurrerabideak
eskaturiko eraginkortasunarekin adosago egongo ziren erakunde egitura
berriak beharrezkoak izanik.
Arnasa luzeko eta ikuspuntu zorrotzeko gogoeta horrek abiapuntu
bat du: euskalduna bere ni arazotsuaren ispiluaren aurrean bere baitan
biltzen dela egiaztatzea. 1971n jadanik, Bilbon, jendaurreko mintzaldi
batean, ahalegintzen ari zen zeregin intelektual horren oinarriak
planteatzen zituen Azaolak:
Saia gaitezen gure arazoak, soilik euskal herriarenak direnak,
egokiro planteatzen, eta bila dezagun horiek ongi konpontzeko
modua. Eta gainerako espainiarrekin, gainerako europarrekin eta
gainerako gizakiekin batera ditugunak; baina gatozen harira
zuzenean, hel diezaiogun zezenari adarretatik eta ekin diezaiegun
geuri planteatzen zaizkigun arazoei, aurretik, halako amaierarik
gabeko ipuin batean bezala, guk geure buruaz planteatzen ditugun
arazoak bare eta geldo konpontzen gelditu gabe. Pentsa dezagun
ezen, benetan arazo bat baldin bagara, hori gehienbat arazotsuak
izaten dugun lehia egoskorrean datzala.
Bi dira, funtsean, euskaldunen arazoak: bata, espainiar eta
europarrekin batera duguna, antolaketa politikoarena da; bestea, gurea
soilik hau, kultura arazoa. Azaola arazo mota biak arretaz analizatzen
ahalegindu zen, erantzun baliagarriak aurkitu ahal izateko esparru
kontzeptual aski aberats eta zabal baten barnean.
Euskaldunaren izaeran Azaolak enigma bat aurkitzen du, eta horren
muina moldagarritasun nabarmenaren adierazgarri izan zitekeen. Haur
denbora molde hein bat nostalgikoan gogoratuz, Areetako udaldiei
buruzko artikulu batean esplikatuko du:
Ia ez zen lekurik arrotzentzat, ez eta den mendren kosmopolitismo
aztarnarik ere (…), uda barnekoi, etxerako hartan, ia hermetikoki
bere baitan itxitako gizarte batena, ia erabat endogamikoa, ia
guztiz barneraezina eta eragingaitza zen gizarte batena…
Eta are denbora gehiago eraman dit ulertzea –oraindik ez nago
seguru guztiz ulertu dudanik– nola halako gizarte batek bide egin
duen munduan –Espainiako gainerako lekuetan, Europako
gainerako lekuetan, Ameriketan…–, nola horretan zehar nahierara
paseatu den eta paseatzen jarraitzen duen, kanpoko hainbat gauza