Salmonella

• หมายเหตุ ในการตรวจหาเชื้อ Salmonella นั้นควรเลือกอาหารเลี้ยงเชื้อที่เชื้อ
Salmonella ขึ้นไดดีไมนอยกวา 2 - 3 ชนิดในการตรวจแตละครั้ง อาหารเลี้ยงเชื้อที่เลือกใช
นั้นขึ้นอยูกับความถนัดของผูทํ า Lab และการเลือกโคโลนีนั้นก็ไมควรเลือกโคโลนีนอยกวา
3 - 5 โคโลนี ในอาหารเลี้ยงเชื้อแตละชนิด
ลักษณะโคโลนีของซัลโมเนลลาบนอาหารเลี้ยงเชื้อแตละชนิด
1. SS agar (Salmonella Shigella Agar), DHL agar (Deoxycholate Hydrogen
Sulfide Lactose Agar) ลักษณะโคโลนีของเชื้อซัลโมเนลลาบนอาหารเลี้ยงเชื้อทั้ง 2 ชนิดนี้
จะมีลักษณะคลายกัน คือมีรูปรางกลมขนาดเล็ก โปรงแสงและไมมีสีหรือสีเหลืองซีด ขอบ
เรียบ สวนมากจะสรางกาซโฮโดรเจนซัลไฟดสีดํ าตรงกลางโคโลนี
2. XLD agar (Xylose Lysine Deoxycholate Agar) ลักษณะโคโลนีของเชื้อซัล
โมเนลลา มีรูปรางกลมขนาดปานกลาง มีสีแดงและมีสีดํ าอยูตรงกลาง และสราง
ไฮโดรเจนซัลไฟดที่มีสีดํ าอยูตรงกลางโคโลนี
3. BS agar (Bismuth Sulfide Agar) ลักษณะโคโลนีของเชื้อซัลโมเนลลาจะเปนสีดํ า
เงาวาว อาหารที่อยูใตโคโลนีก็จะดํ า BS จะยับยั้งแบคทีเรียกรัมบวก และแบคทีเรียพวกโค
ลิฟอรมแตเชื้อซัลโมเนลลาจะเจริญบน BS ไดเปนอยางดี การสรางกาซไฮโดรเจนซัลไฟด
ของเชื้อซัลโมเนลลาทํ าใหมีสารประกอบซัลเฟอรอยูในโมเลกุลและเมื่อเหล็กมีการตก
ตะกอนจึงทํ าใหลักษณะของโคโลนีเปนสีนํ้ าตาลเปนเงาวาว
4.BG agar (Brilliant Green Agar) ลักษณะโคโลนีของเชื้อซัลโมเนลลาจะมีรูปราง
กลม ขนาดปานกลาง สีชมพูขาวทึบแสง อาหารรอบๆโคโลนีจะเปนสีแดง ทั้งนี้เนื่องจาก
เชื้อซัลโมเนลลาเปนเชื้อที่ไมสลายนํ้ าตาลแลคโตสและซูโครส สวนเชื้อที่สามารถสลายนํ้ า
ตาลแลคโตสหรือซูโครส โคโลนีจะเปนสีเหลืองเขียวและอาหารรอบๆโคโลนีจะเปนสี
เหลืองเขียวดวย โดยปกติการเจริญของเชื้อสวนใหญจะถูกยับยังอยางสมบูรณโดยสีของบริล
เลียนกริน ซึ่งสีนี้เมื่อมีในอาหารในความเขมขนที่เหมาะสมจะมีคุณภาพในการยับยั้งหรือ
เลือกชนิดของเชื้อ บริลเลียนกรีนจะไปยับยั้งแบคทีเรียกรัมบวกไมใหขึ้นในอาหาร สวน
พวก colonaerogenes group จะไมถูกยับยั้ง BG ประกอบไปดวย นํ้ าตาลแลคโตส และ
ซูโครส โดยมีฟนอลเรดเปนอินดิเคเตอร ซึ่งมีสีชมพูแดงใน pH ที่เปนดางคือ ชวง pH อยู
ระหวาง 6.8 – 8.4 เชื้อซัลโมเนลลาเปนเชื้อที่ไมเฟอรเมนทนํ้ าตาลแลคโตสและซูโครสดัง
กลาวแลว จึงทํ าใหอาหารเลี้ยงเชื้อที่มีชวง pH เปนดาง โคโลนีจึงเปนสีชมพูแดงตามอาหาร
31
เรียบเรียงโดย อรุณ บางตระกูลนนท1 , สุมณฑา วัฒนสินธุ2 และชัยวัฒน พูลศรีกาญจน1
1 WHO National Salmonella and Shigella Center, สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรสาธารณสุข นนทบุรี
2 ภาควิชาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีการอาหาร คณะวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ม.ธรรมศาสตร