OOST-lNDIË. - the Aceh Books website

40
Verre, doch door de inlanders Kota Warwijck genoemd,
en deed eene Javaansche vloot, die het op onze in Banda
gevestigde factorijen gemunt had, al spoedig afdeinzen.
De eene tocht volgt nu op don anderen. Nog eer de
XVI de eeuw ten einde liep, vertrokken twee vloten, ieder
van vier schepen, naar den O. I. Archipel. De eene onder
Jacob AVilkens, werd door de oude Comp, uitgerust, de
andere onder Paulus van Caerden en Pieter Both, door
de zich noemende Nieuwe Brabantsche Compagnie, waarvan
Isaac Lemaire een der bestuurders was.
Wilkens, die te Bantam voor twee schepen eene lading
peper bekwam, te vergeefs door hem in Atjih gezocht,
zond bij zijn terugkeer naar liet moederland, twee andere'
onder Cornelis van Heemskerk naar de Molukken, waar
hem vrijdom van tol en ankergeldon werd verleend, ofschoon
hij genoodzaakt was, uit vrees voor oen aanval
der Portugeezen de zwakke bezetting van het kasteel mede
te voeren; en na in Bali een voordeelig handels verbon d
gesloten te hebben, koerde ook hij met eene rijke lading
weder.
Van Caerden slaagde in Atjih niet beter dan zijn voorganger.
Door den edelen Houtman met gevaar van zijn
leven voor de trouwelooze handelingen van don sultan
gewaarschuwd — aan wien hij reeds een vrij belangrijk
voorschot op de te verkrijgen peper verstrekt had — nam
hij zich voor zijn eigen rechter te zijn. Door gramschap
verblind, beging hij de fout, om ter vergoeding zijner
voorschotten en geleden schade, eenige voor anker liggende
schepen hunne lading te ontnemen. Ten gevolge van
deze ondoordachte en niet te rechtvaardigen handel wijze,
werd aan Neêrlands eerlijkheid en goede trouw in Atjih
een gevoeligen schok en aan de Nieuwe Brabantsche Comp,
eon aanzienlijk verlies toegebracht. Zij was genoodzaakt
later eene schadevergoeding van 50,000 realen 1) aan de
reeders van die beroofde schepen uit te keeren.
In het eerste jaar der XA r II de eeuw, werd van Neck op
nieuw door de Oude Comp., wier schepen de voordeeligsto
reizen maakten, en die zich gaarne het monopolie der Tn-
) Een reaal was acht en veertig stuivers of zestig lichte stuiver