OOST-lNDIË. - the Aceh Books website

66
ontginning aan Europeanen uit te geven, en door slaven
te doen bewerken, waarvan de notentuinen en specerijperken
herkomstig zijn. De toen op Banda voorgevallen
feiten, werpen eene donkere schaduw op het leven van
dien kloeken, maar ruwen soms wreeden krijgsman. Zonder
nu tal van treurige herinneringen op te wekken, zij
liever vermeld dat men de rust op Amboina, en het bezit
van 't eiland Pehoe (later bij onderlinge schikking voor
Formosa verruild) aan het beleid van Coen had te dankon.
Minder gelukkig slaagde hij in de uitbreiding van onzen
handel op Japan, waar hem tevens het verder aanwerven
van soldaten werd ontzegd.
Omstreeks dien tijd kwam Willem IJsbrantsz Bontekoe -
in 1618 uit het moederland vertrokken, met zijn schip
in de lucht gevlogen, en uit tallooze gevaren als door een
wonder gered — met het overschot der zijnen in eene
boot te Batavia aan. Door den gouv.-gen. (zijn stadgenoot)
met de meeste deelneming en welwillendheid ontvangen,
aanvaardde Bontekoe later eene zending naar
China, waar hij vele en goede diensten bewees.
Met Mataram waren vredelievende onderhandelingen
aangeknoopt, en ook Bantam scheen meer tot de Comp, te
willen naderen, toen Coen, die reeds vroeger het verlangen
te kennen gegeven had in 1622 terug te koeren, tot groot
leedwezen der bewindhebbers zijne waardigheid voorloopig
op den directeur-generaal de Carpentier overdroeg,
en bijna terzelfder ure dat het octrooi der Comp, moest
worden verlengd, de reis naar 't moederland aannam.
Was het eerst verleende octrooi tot vestiging en uitbreiding
van den handel te verdedigen, was 't in 1602
zelfs billijk, nuttig en noodzakelijk te achten, de verlenging
er van, werd door velen een staatkundige misslag
genoemd. Velen keurden het af, zulk een monopoliseerend
handelslichaam te bestendigen, waardoor eene schier onafhankelijke
macht, die zóó diep in politieke, algemeene
en bijzondere belangen kon ingrijpen, in den staat werd
bevestigd en gehandhaafd. Toch werd het met eenige
wijzigingen voor den tijd van 21 jaren verlengd.
Coen, in 't moederland met die eerbewijzen ontvangen,
welke men aan zijne groote verdiensten en bekwaamheden