november/december 1 9 9 7 vn-vrouwen verdrag roniek ... - Aletta

More documents

Recommendations

Info

woonte maken van het in voorraad hebben van kinderporno; 3. het plegen van ontucht met een bewusteloze (Nederlandse) vrouw; 4. het plegen van ontucht met een bewusteloos (Filippijns) meisje; 5. medeplegen van verkrachting van een Filippijns meisje; 6. primair: sexueel binnendringen bij een meisje jonger dan twaalf jaar; subsidiair: het plegen van ontucht met een meisje jonger dan zestien jaar. < Van de feiten 2 en 6 primair wordt de man vrijgesproken. Hierbij geeft het hof het OM een sneer door op te merken dat voor feit 2 gemakkelijk een veroordeling had kunnen volgen, ware het niet dat het OM te weinig kinderpornografie in de tenlastelegging had opgenomen om daar een gewoonte uit te kunnen herleiden, daar waar het materiaal toch overvloedig aanwezig was. Bij feit 6 primair wreekt zich het feit dat er slechts één aangifte van een slachtoffer ligt. Uit het beeldmateriaal kan niet blijken of de meisjes jonger of ouder dan twaalf jaar zijn, hetgeen van belang is voor de tenlastelegging: moet deze, bij het sexueel binnendringen van het lichaam, gebaseerd zijn op het artikel betreffende kinderen jonger dan twaalf jaar (art. 244 Sr) of op het artikel betreffende kinderen tussen de twaalf en zestien jaar (art. 245 Sr)? Bij een vervolging ex art. 245 Sr is een klacht vereist. Op dit klachtvereiste wil ik dieper ingaan aangezien de minister van Justitie een wetsvoorstel (Opheffing bordeelverbod, TK 1996-1997, 25 437) heeft uitgebracht waarin dit vereiste vervalt voorzover het gaat om jeugdprostitutie. Het klachtvereiste houdt in dat het slachtoffer, de wettelijk vertegenwoordiger of de Raad voor de Kinderbescherming uitdrukkelijk aangeeft dat hij of zij een vervolging van de dader wenst (art. 164 Sv jo. art. 245 lid 3 Sr). Zonder deze klacht mag iemand die ontuchtige handelingen pleegt, al dan niet bestaande uit het sexueel binnendringen van het lichaam, met kinderen ouder dan elf maar jonger dan zestien jaar, niet ambtshalve vervolgd worden (art. 245, 247 en 248ter Sr). Het verdient hierbij opmerking dat niet elk sexueel contact met een minderjarige uit die leeftijdscategorie strafbaar is. De minister van Justitie stelt in het hierna te bespreken wetsvoorstel enigszins misleidend: 'Degene die - kort gezegd - seks heeft met een persoon tussen twaalf en zestien is strafbaar, zij het dat zulks alleen op klachte vervolgbaar is'. Dit is, ook kort gezegd, onjuist. In RECHTSPRAAK de artikelen 245 en 247 Sr wordt gesproken van ontuchtige handelingen. Ontuchtig betekent in strijd met 'de sociaal-ethische norm'(zie Noyon-Langemeijer-Remmelink, aant. 3 bij art. 246 Wetboek van Strafrecht). Volgens, onze normen kan een minderjarige in vrijheid oordelen over het plegen van sexuele handelingen met een leeftijdsgenoot. Ook bij een gering verschil in leeftijd is er geen sprake van ontucht, aldus de minister van Justitie in 1990 (Bijl. Hand. II, 1990-1991, 20930, nr. 13, p. 4). Sex met een minderjarige is dus alleen ontuchtig en strafbaar als de dader een stuk (?) ouder is dan het slachtoffer. Hoe het ook zij, er wordt gezegd dat het klachtvereiste de bescherming van kinderen tegen sexueel misbruik zou belemmeren (zie Rapport Verwey- Jonker Instituut, Evaluatie van de zedelijkheidswetgeving, 1994, p. 95). En wel in het bijzonder als het gaat om sextoerisme: sex met jeugdige prostituees in het buitenland. Zoals gezegd, dienen deze kinderen zelf geen klacht in. En zonder klacht mag er niet ambtshalve vervolgd worden (zie art. 245 lid 2 Sr). Het sextoerisme zou zodoende onvoldoende bestreden kunnen worden. Naar aanleiding van het genoemde Verwey-Jonker rapport en onder druk van onder meer de vereniging Defence for Children heeft de minister in 1994 hetzelfde Verwey-jonker instituut opdracht gegeven onderzoek te doen naar het functioneren van het klachtvereiste. Inmiddels is er een vertrouwelijke tussenrapportage uitgekomen (Verwey- Jonker Instituut, Het functioneren van het klachtvereiste in de z-edelijkheidswetgeving, Utrecht, april 1997). Ondanks dat dit onderzoek expliciet mede betrekking heeft op jeugdprostitutie wil de minister niet wachten op de definitieve uitkomsten hiervan. Ze heeft voorgesteld om het klachtvereiste niet te laten gelden als het gaat om jeugdprostitutie. Ze stelt 'dat het niet verstandig is - en in het kader van dit wetsvoorstel (opheffing algemeen bordeelverbod, BS) ook niet opportuun - om vooruitlopend op de eindresultaten van het gehele onderzoek nu te bezien of de regeling van het klachtvereiste in algemene zin wijziging behoeft. Wel is er aanleiding om in het belang van de bestrijding van kinderprostitutie en sekstoerisme het klachtvereiste te doen vervallen voor de gevallen dat een persoon sexuele handelingen pleegt met een minderjarige tussen de twaalf en zestien jaren die zich beschikbaar stelt tot het tegen betaling verrichten van die handelingen'. Artikel 245 lid 2 Sr wordt gewijzigd, na '249' wordt ingevoegd: 'en de gevallen waarin degene ten aanzien van wie het feit is gepleegd zich beschikbaar stelt tot het verrichten van seksuele handelingen tegen betaling'. De minister motiveert deze wijziging als volgt: een reden om het klachtvereiste te laten vervallen zou zijn dat 'jeugdprostitutie geen gewone seks is, en derhalve ambtshalve vervolging daarvan mogelijk zou moeten zijn. Voordeel daarvan zou bovendien kunnen zijn dat hierdoor wellicht beter kan worden opgetreden tegen sekstoerisme, omdat alsdan voor de vervolg* baarheid van een Nederlander die in den vreemde seks heeft met een jeugdige prostitué(e), niet behoeft te worden nagegaan of in het betrokken land een uitdrukkelijke wens tot vervolging door of ten behoeve van het slachtoffer is gedaan'. Deze motivering lijkt mij zeer gebrekkig: dat 'jeugdprostitutie geen gewone sex is' zegt niets. Dat iets ongewoon is, zegt nog niets over bijvoorbeeld schadelijkheid. Het enkele Ongewone mag daarom geen argument zijn voor het partieel laten vervallen van het klachtvereiste. Erger is het dat de minister helemaal niet in gaat op de ratio van dit vereiste en klakkeloos stelt dat opheffing daarvan de bestrijding van sextoerisme eventueel ten goede zou komen. In het kader van deze annotatie zal ik me beperken tot het laatste. Het is zeer de vraag of het sextoerisme beter bestreden kan worden als het wetsvoorstel aangenomen wordt. Het probleem is hier namelijk dat de slachtoffers geen aangifte doen, bijvoorbeeld omdat ze in sommige landen zelf strafbaar zijn. En daarmee is er in de meeste gevallen geen bewijs. Dit speelt ook in de onderhavige zaak. Het hof geeft in zijn strafmotivering aan dat 'van enkele zichtbaar jonge slachtoffers op de Filippijnen de identiteit en daarmee de exacte leeftijd niet kon worden vastgesteld. Met name kon niet worden vastgesteld of deze meisjes jonger waren dan twaalf jaar, dan wel tussen de twaalf en zestien jaar', bij gebrek aan aangifte. Na de mogelijke wetswijziging zal nog steeds moeten worden bewezen of 'de leeftijd van twaalf jaren maar nog niet van zestien jaren heeft bereikt' met het oog op het verschil tussen artikel 244 Sr en 245 Sr. Maar, zo kan gesteld worden, het bewijs is gemakkelijker te vergaren als de politie ambtshalve mag opsporen, hetgeen niet toegestaan is bij klachtdelicten (zie HR 3 mei 1977, NJ 1978, 692, de ver-. 20 NEMESIS
volging neemt een aanvang vanaf het moment dat een rechter bij een zaak betrokken wordt). Het antwoord hierop is tweeledig. Ten eerste zal de politie eerst een aanwijzing nodig hebben om de opsporing te starten, hetgeen in de meeste gevallen wederom een aangifte zal zijn. Krijgt de politie ander bewijs in handen, zoals in casu het beeldmateriaal, dan zijn er andere wettelijke bases aanwezig om de opsporing en/of vervolging op te baseren. In deze zaak bijvoorbeeld gaan twee politieagenten naar de Filippijnen om de slachtoffers te traceren. Als deze opsporingsactiviteit gebaseerd is op grond van art. 245 Sr, dan is dit onrechtmatig (zie conclusie AG Fokkens bij HR 17 <strong>december</strong> 1996, NJ 1997, 474). De verdachte wordt echter ook beschuldigd van' seks met een bewusteloze' (art, 243 Sr) en medeplegen van verkrachting (art. 242 Sr) en op grond van deze artikelen mag er wel ambtshalve opgespoord en vervolgd worden. Ook is, zoals aangegeven, in casu (en in meer dan een geval) de leeftijd van de slachtoffers onduidelijk. Dat betekent dat ook art. 244 Sr een redelijke 'klachtloze' grond oplevert voor de opsporing. Tenslotte is - kort gezegd - het teweegbrengen of bevorderen van het plegen van ontucht door een minderjarige (artikel 250 Sr) nog een basis om ambtshalve de opsporing te kunnen starten (zie HR 17 <strong>december</strong> 1996, NJ 1997, 474). Behalve de vervolgbaarheid zou het klachtvereiste nog voor andere belemmeringen zorgen bij de bestrijding van sextoerisme, bijvoorbeeld het vereiste van de dubbele strafbaarheid (art. 5 lid 1 sub 2 Sr), maar dit is onzin. Het OM kan alleen in Nederland iemand vervolgen voor een door hem in het buitenland gepleegd feit als dit feit ook in het buitenland strafbaar is. In de meeste landen is sex met minderjarigen strafbaar gesteld. Het klachtdelict levert slechts een vervolgingsbeletsel op, het vereiste van de dubbele strafbaarheid heeft derhalve niets te maken met het feit of een delict een klachtdelict is of niet. Tenslotte wordt wel als bezwaar aangegeven dat menin het buitenland geen klachtdelicten kent. Het enkele verschil tussen een aangifte en een klacht is dat bij de laatste uitdrukkelijk de wens tot vervolging moet zijn gegeven. Als er al een aangifte volgt in het buitenland tegen een Nederlandse sextoerist en deze wordt doorgestuurd naar Nederland, dan zal in ieder geval de raadsman van de verdachte er op staan de aangeefster te horen. In het ka- RECHTSPRAAK der van een rogatoire commissie kan dat, en bij een aanwezige (hulp-)officier van justitie kan alsdan de uitdrukkelijke wens tot vervolging ingediend worden. Mijn conclusie is dat de belemmeringen die de bestrijding van sextoerisme moeilijk maken, voor het grootste deel samen hangen met het feit dat de jeugdige prostitué(e)s geen aangifte willen doen. Het praktische nut van het ten dele laten vervallen van het klachtvereiste is daarom zeer gering. Ook in de onderhavige zaak had het geen verschil gemaakt. Maar zou het klachtvereiste dan ook bij jeugdprostitutie moeten blijven gelden? Dat hangt mijns inziens af van hoe je dit waardeert. Als je het klachtvereiste ziet als een vertaling van het zelfbeschikkingsrecht van een jeugdige om sex te hebben met wie hij of zij wil, dan doet het-wetsvoorstel vreemd aan. De consequentie zou immers zijn dat een jeugdige alleen mag beslissen over het hebben van sex als hij of zij hier niet voor betaald wordt. De andere kant hiervan is dat misschien niet van sexuele zelfbepaling gesproken mag worden, nu kinderen in de Filippijnen bijvoorbeeld door economische omstandigheden gedwongen worden tot prostitutie. Als de zin van het klachtvereiste is te voorkomen dat 'overheidsoptreden meer kwaad dan goed doet' bij de mensen die betrokken zijn bij het sexuele voorval (conclusie AG van Dorst bij HR NJ 1997, 426), dan kan ik niet beoordelen of het klachtvereiste moet vervallen. Naast deze meer principiële kanten speelt nog een procedureel aspect. Stel nu dat het wetsvoorstel is aangenomen. De zaak tegen Van der S. komt voor de rechter. Het bewijs bestaat slechts uit videobeelden en de verklaring van de verdachte dat hij sex heeft gehad met een minderjarig meisje in de Filippijnen. Wat nu als de advocaat tijdens een rechtszaak aannemelijk maakt dat zijn cliënt helemaal niet betaald heeft voor de tenlastegelegde ontucht? Dan is alsnog een klacht nodig anders is het OM niet-ontvankelijk, tenzij de officier kan bewijzen dat de verdachte wel geld heeft betaald. Maar daarvoor zal hij meestal de verklaring van het slachtoffer nodig hebben. Als hij haar niet kan vinden, loopt de zaak stuk. Als hij dat wel kan, kan ze net zo goed een klacht indienen. Hoe het ook zij, dit zijn aspecten die bij de behandeling in het parlement van dit wetsvoorstel aan de orde moeten komen. Want de minister baseert zich slechts op een voorlopig rapport van het Verwey-Jonker Instituut waar nog veel op aan te merken valt. Dit is ook niet vreemd, want het is nog lang niet af. Het lijken dan ook vooral politieke redenen die ten grondslag liggen aan dit aspect van het wetsvoorstel. Terug naar de uitspraak van het hof. Juridisch relevant is nog de veroordeling wegens medeplegen van verkrachting. Als bewijsmiddelen hiervoor worden gebezigd een proces-verbaal waarin twee verbalisanten de inhoud van een videoband samenvatten, dè verklaring van de verdachte, en de waarneming van het hof. Uit de videobeelden blijkt dat D. bij een jonge Filippijnse vrouw sexueel binnendringt terwijl zij dat niet wil. Door op haar te gaan zitten en zo zijn fysieke overwicht te gebruiken dwingt hij haar tot het dulden van sexuele handelingen. De verdachte Van der S. filmt dit en maakt foto's. Zelf wrijft hij eenmaal met zijn vingers over haar vagina. Op het eerste gezicht lijkt het alsof hier geen medeplegen van verkrachting door Van der S uit kan volgen. Hij pleegt immers geen enkele 'verkrachtingshandeling'. Evenmin zou uit de bewijsmiddelen kunnen worden herleid dat hij ter uitvoering van een gezamenlijk plan met een ander handelt, aldus de raadsman, zie het bewijsverweer m.b.t. feit 5. Heeft het hof terecht medeplegen bewezen geacht? Vereist hiervoor is dat er sprake is van bewuste samenwerking en gezamenlijke uitvoering. Zoals gezegd vervult de verdachte geen enkel delictsbestanddeel van art. 242 Sr: hij dringt niet sexueel binnen en hij gebruikt geen dwangmiddel. Er lijkt zo geen sprake van een gezamenlijke uitvoering. De Hoge Raad stelt hier echter geen hoge eisen aan. Zo hoeft een medepleger niet eens lijfelijk aanwezig te zijn tijdens de uitvoering van het delict (zie bijv. HR 15 april 1986, NJ 1986,740), zolang de samenwerking maar nauw en volledig is, zie het aloude Wormerveerse brandstichtingsarrest (HR 29 oktober 1934, NJ 1934,1673). En om dit laatste draait het in casu, want 'hoe sterker uit een gezamenlijk plan het gezamenlijk initiatief en de gelijkgerichtheid van de (dubbele) opzet van de medeplegers naar voren komt, hoe meer concessies eventueel gedaan kunnen worden aan het andere vereiste van medeplegen, de gezamenlijke uitvoering' (Kelk, studieboek materieel strafrecht, Utrecht, 1997, p. 284). Kan uit de bewijsmiddelen een gezamenlijk gemaakte afspraak herleid worden, een wederzijds begrip op het moment van handelen? Ja, ik 1997 nr 6 21
Page 1 and 2: NOVEMBER/DECEMBER 1997 SEXUEEL MISB
Page 3 and 4: Bestrijding sexueel geweld verstand
Page 5 and 6: I ARTIKEL tuele algehele herziening
Page 7 and 8: ing in deze notitie. De motie Van d
Page 9 and 10: I KRONIEK VAN HET PERSONEN- EN FAMI
Page 11 and 12: KRONIEK VAN HET PERSONEN- EN FAMILI
Page 13 and 14: KRONIEK VAN HET PERSONEN- EN FAMILI
Page 15 and 16: ACTUAUTEITENKATERN Samenstelling El
Page 17 and 18: 2.5. Verworpen moet worden de opvat
Page 19 and 20: 5. Het oordeel van de Commissie De
Page 21 and 22: PENSIOEN Nr 798 (RN-kort) Rechtbank
Page 23 and 24: ken met die van Rechtbank Amsterdam
Page 25 and 26: sioenstortingsplicht als zelfstandi
Page 27 and 28: De ambtenaar van de burgerlijke sta
Page 29 and 30: het overige bewijsmateriaal louter
Page 31 and 32: het aan Y. toegebrachte leed uitzon
Page 33: ting als medeplegers voor hun reken
Page 37 and 38: Verkrachting Nr812(RN-kort) Rechtba
Page 39 and 40: mende redenen van humanitaire aard
Page 41 and 42: duidt er op dat de werkzaamheden va
Page 43 and 44: Voor vrouwen die als zelfstandigen
Page 45 and 46: een specialis is ten opzichte van a
Page 47 and 48: 8. Voortgangsbrief emancipatiebelei
Page 49 and 50: ling op enig moment later in de pro
Page 51 and 52: het EG-verdrag plaatsgevonden. Het
Page 53 and 54: echt. 26 Ter aanvulling daarop kan
Page 55 and 56: wen in horizontaal perspectief, SEW
Page 57 and 58: Overwerkvergoeding voor deeltijders
Page 59 and 60: gens mij biedt het karakteriseren v
Page 61 and 62: WOMEN'S LEGAL STUDIES First Announc
Page 63 and 64: Seks en sport (...) Verkrachting is

november/december 1 9 9 7 vn-vrouwen verdrag roniek ... - Aletta

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?