november/december 1 9 9 7 vn-vrouwen verdrag roniek ... - Aletta

More documents

Recommendations

Info

Wettelijke sociale zekerheid Richtlijn 7917 De ontwikkelingen terzake van de wettelijke sociale zekerheid zijn turbulenter, getuige het aantal gewezen zaken. Uit deze jurisprudentie komt allereerst naar voren dat het Hof de materiële en personele werkingssfeer van richtlijn 79/7 eng uitlegt. Ten aanzien van de materiële werkingssfeer heeft het Hof bevestigd dat een uitkering rechtstreeks en daadwerkelijk verband dient te houden met de bescherming tegen een van de eventualiteiten genoemd in artikel 3, lid 1 (ziekte, invaliditeit, ouderdom, arbeidsongeval of beroepsziekte, werkeloosheid) of een vorm van sociale bijstand is met hetzelfde doel. Tariefreducties voor openbaar vervoer (Atkins) en gezinsbijslagen/ouderschapsuitkeringen als zodanig (Hoever en Zachow) voldoen niet aan die voorwaarden. 17 Ten aanzien van de personele werkingssfeer blijkt uit het Züchner-arrest ls dat een gezinslid dat onbezoldigd een activiteit verricht ten behoeve van een ander lid van het gezin (in casu de verzorging van de gehandicapte echtgenoot), niet onder de richtlijn valt op grond van de overweging dat die activiteit een zekere bekwaamheid vergt, een bepaalde omvang heeft, dan wel tegen beloning zou moeten worden verricht door een derde indien dit gezinslid haar niet zou verrichten. Doorslaggevend blijft dat men een economische activiteit verricht (i.e. tegen vergoeding), dan wel de beroepsactiviteit heeft gestaakt of het zoeken naar werk heeft onderbroken in verband met een van de eventualiteiten van artikel 3, lid 1. Voorts heeft een aantal zaken gemeen dat ze een versoepeling laten zien van de rechrvaardigingstoets ten aanzien van indirect discriminerende regelingen, zoals de uitsluiting van werknemers met kleine dienstverbanden van onder andere pensioen- en ziekteverzekering (Nolte en Megner), 19 een inkomenseis (AAW; Posthuma-Van Damme) 20 en leeftijds- en arbeidsduurvoorwaarden (IOAW; Laperre) 21 terzake van het recht op een sociale-zekerheidsuitkering. 22 Het Hof laat de lidstaten een grote beleidsvrijheid door te stellen dat het sociaal beleid van de lidstaten dergelijke maatregelen noodzakelijk kan maken en dat sociaal beleid grotendeels tot de bevoegdheden van de lidstaten behoort. 23 Completering gelijke behandeling in sociale zekerheid Meer in het algemeen kan men constateren dat er niets is veranderd terzake van het nogal arbitraire onder- 17. Zaak C-228/94 (Atkins), RN-kort 1997, nr 664 en SEW 7/8 (1997), p. 299-300, m.nt. E. Steyger en zaken C-245/94 en C-312/94 (Hoever en Zachow), Jur. 1996, p. 1-4895, RN-kort 1997, nr 693, p. 23. Zie ook zaak C-137/94 (Richardson), Jur. 1995, p. 1-3407. 18. Zaak C-77/95, RN-kort 1997, nr 758, p. 26. 19. Zaak C-317/93 (Nolte) RN 1996, nr 594, p. 19 en C-444/93 (Megner), RN 1996, nr 595, m.nt. I. Piso, p. 21. 20. Zaak C-280/94, RN 1996, nr 633, m.nt. J. Bol, p. 25. 21. Zaak C-8/94, Jur. 1996, p. 1-273. 22. Deze kritiek is geenszins nieuw; zie bv. I. Piso, o.c. noot 18, S. Burri/Y. Konijn in Kroniek Arbeidsrecht, Nemesis, 1997, nr. 4, p. 139, W.S.E. Stoter, Rechtvaardigingsgronden voor ongelijke behandeling van vrouwen en mannen in het gemeenschapsrecht, NJB 1996 KRONIEK VAN HET EG-RECHT LlNDA SENDEN scheid tussen de door de verschillende sociale-zekerheidsrichtlijnen bestreken categorieën; afhankelijk van het feit of men onder een aanvullende dan wel een wettelijke sociale-zekerheidsregeling valt, werknemer dan wel zelfstandige is, heeft men 'meer of minder' recht op gelijke behandeling. Ook de nieuwe richtlijn 96/97 doet daar niets aan af, integendeel. Artikel 9 bevestigt dat onder andere met betrekking tot de vaststelling van de pensioenleeftijd en daarvan afgeleide prestaties gelijke behandeling van zelfstandigen mag worden uitgesteld, hetzij tot gelijke behandeling in wettelijke stelsels is gerealiseerd, hetzij tot dit bij richtlijn wordt voorgeschreven. Afhankelijk van het feit of men onder een aanvullende dan wel een wettelijke sociale-zekerheidsregeling valt, werknemer dan wel zelfstandige is, heeft men 'meer of minder' recht op gelijke behandeling. Actie ter verbetering van deze situatie komt maar moeizaam van de grond. Zo beraadt de Commissie zich nog steeds over de mogelijkheid van een nieuw voorstel ter complementering van gelijke behandeling in sociale zekerheid (het derde richtlijnvoorstel zoals dat al tien jaar op de agenda staat!). Terzake van de herziening van richtlijn 86/613 inzake zelfstandigen hebben wel rondetafel-discussies plaatsgevonden in februari en juni jl., maar zijn er geen amendementen voorgesteld. Positief is wel dat de Commissie een vergelijkende studie in de vijftien lidstaten heeft gelast terzake van de individualisering van sociale en fiscale rechten en gelijke kansen voor mannen en vrouwen. 24 Arbeidsvoorwaarden Veel onderwerpen ressorteren onder deze noemer en onder richtlijn 76/207. De navolgende indeling is overwegend ingegeven door de rechtspraak van het Hof. 25 Deeltijdarbeid Over dit onderwerp is in het voorgaande reeds het een en ander opgemerkt. Wat de ontwikkelingen op het gebied van wetgeving inzake 'atypische arbeid' aangaat, zij met name verwezen naar de Kroniek Arbeids- afl.43,p. 1811-1815. 23. Daarnaast is nog arrest gewezen in de Sutton-zaak (zie 'Handhaving') en de Balestra-zaak (C-139/95, RN-kort 1997, nr 776, p. 10), waarin is bevestigd dat wanneer een lidstaat gebruik heeft gemaakt van de uitzonderingsbepaling 7(l)a inzake verschillende pensioenleeftijden, dit onderscheid ook mag worden gemaakt terzake van daarmee verband houdende rechten (i.c. een aanvullende pensioenbijdrage). 24. Jaarverslag van de Commissie inzake Gelijke Kansen voor vrouwen en mannen in de EU 1996, COM 96(650)def, p. 65. 25. Terzake van het onderwerp van nachtarbeid wordt hier volstaan met verwijzing naar de zaak Commissie v. Frankrijk, arrest van 13 maart 1997. 196 NEMESIS
echt. 26 Ter aanvulling daarop kan worden vermeld dat de tussen de sociale partners gesloten raamovereenkomst op 6 juni jl. is aangenomen en dat deze via een richtlijn van de Raad ten uitvoer zal worden gelegd. 27 Positieve actie Het Kalanke-srrest is voor de Commissie aanleiding geweest om eerst een bekendmaking en vervolgens een voorstel tot wijziging van richtlijn 76/207 aan te nemen, teneinde duidelijk te maken dat het Hof positieve actie niet in zijn geheel heeft uitgesloten. Op dit voorstel is kritiek geuit en overeenstemming tussen de lidstaten is tot op heden niet bereikt. 28 Het wachten is nu op de uitleg van het Hof in twee nieuwe zaken, Marschall en Mackel, 29 die zich in die zin van Kalanke onderscheiden dat het gaat om positieve actie-regelingen die een expliciete hardheidsclausule bevatten. De conclusie van AG Jacobs in Marschall doet echter het ergste vermoeden; deze volgt het spoor van AG Tesauro in Kalanke en de hardheidsclausule verandert in zijn visie niets aan de zaak. 30 Ook veegt hij het VNvrouwenverdrag nogal cru van tafel (zie punt 55 en 56 van de conclusie). Zwangerschap/moederschap/ouderschap Hier kan allereerst worden herinnerd aan de ouderschapsverlofrichtlijn die door de Raad is aangenomen. 31 De richtlijn zelf omvat slechts drie bepalingen, waarvan de eerste aangeeft dat de richtlijn gericht is op de tenuitvoerlegging van de raamovereenkomst (zoals die door de sociale partners is gesloten op grond van artikel 3 en 4 van het Sociaal Protocol). Deze is opgenomen in een bijlage van de richtlijn. De richtlijn legt een individueel, in beginsel niet overdraagbaar, recht op ouderschapsverlof van minimaal drie maanden vast voor zowel vrouwelijke als mannelijke werknemers. Dit geldt ook ingeval van adoptie van een kind. Voorts moeten de nodige maatregelen worden getroffen om werknemers in staat te stellen te verzuimen in geval van overmacht door onvoorziene gezinsomstandigheden samenhangende met ziekte of ongeval. Aangetekend zij echter dat de richtlijn slechts minimumeisen vastlegt en dat de lidstaten en/of de sociale partners nog redelijk wat beleidsvrijheid is gelaten. Zo staat de richtlijn er niet aan in de weg om het recht op verlof afhankelijk te stellen van een werk- en/of anciënniteitsperiode van maximaal één jaar. De UEAPME (overkoepelende Europese organisatie voor het Midden- en Kleinbedrijf) heeft een beroep tot nietigverklaring van deze richtlijn ingesteld bij het HvJ, 32 op grond van het feit dat zij niet mee heeft mogen onderhandelen. Zij weigert daarom het resultaat te aanvaarden. 26. S. Burri/Y. Konijn, o.c. noot 22, p. 139. 27. Rapid Text File, 23 juli 1997. Zie ook EQN, Summer 1997, no 3, p. 26-28. 28. Zie EQN, No 2, Spring 1997. p. 6. Zie ook het ESC-advies, 1086/96, 25-26 september 1996. 29. Respectievelijk zaak C-409/95, PB. 1996 C 46/21 en zaak C- 334/96, PB. 1996 C 370/11. 30. Zie nader de bijdrage van A. Veldman in het NJB, o.c. noot 7, en haar bespreking van de conclusie in Marschall brengt geen hulp, Nemesis, 1997, nr 4, p. 125-127. 31. Richtlijn 96/34, PB. 1996 L 145/4. 32. PB. 1996 C 318/38, EQN, no 1, Winter 1997, p. 6. KRONIEK VAN HET EG-RECHT LINDA SENDEN Voorts is de Commissie bezig met het opstellen van een rapport terzake van de implementatie van de zwangerschapsrichtlijn in de lidstaten (implementatie-deadline 19 oktober 1994). 33 Het Hof heeft in enkele arresten het belang onderstreept van deze richtlijn en daar ook enigszins op geanticipeerd. In de Larsson-zaak heeft het een (negatief uitgevallen) nuancering gegeven van de //er?z-uitspraak. 34 Afwezigheid wegens ziekte die zijn oorsprong vindt in zwangerschap of bevalling is gelijk aan afwezigheid wegens elke andere ziekte, ongeacht het moment van openbaring daarvan, en is derhalve een met richtlijn 76/207 verenigbare grond voor ontslag. Het argument dat de ziekte van mw. Larsson (bekkeninstabiliteit) reeds tijdens de zwangerschap was ingetreden, heeft het Hof aldus als niet terzake doende terzijde geschoven. Voor de toekomst biedt artikel 10 van richtlijn 92/85 echter een belangrijke meerwaarde, zoals reeds uit de interpretatie daarvan in dit arrest valt op te maken; afwezigheid van een werkneemster gedurende de beschermde periode (i.e. begin zwangerschap tot einde zwangerschapsverlof) kan geen rechtvaardigingsgrond opleveren voor een later ontslag, tenzij dit ontslag niet samenhangt met de toestand van betrokkene. Ook het Gillespie-ancst is teleurstellend. 35 Uit artikel 119 en richtlijn 76/207 valt volgens het Hof geen recht op honderd procent looncompensatie tijdens het zwangerschapsverlof af te leiden (het VN-vrouwenverdrag voorziet daar wel in). Deze compensatie mag echter niet zo laag zijn dat het doel van het verlof op de helling komt te staan. Het is niet geheel duidelijk aan de hand waarvan bepaald kan worden dat aan die voorwaarde is voldaan en of deze wezenlijk verschilt van de voorwaarde in richtlijn 92/85 dat de vergoeding 'adequaat' moet zijn (waarvan het Hof stelt dat die i.c. nog niet van toepassing kan zijn). TranssexualiteitlHomosexualiteit Dit is een nieuw onderwerp aan het Europese front. Boven de verwachting van sommigen, heeft het Hof in de Cornwall-zaak het verbod van sexe-discriminatie in richtlijn 76/207 zo ruim uitgelegd dat daar ook discriminatie op grond van transsexualiteit onder valt. 36 Een andere vraag, momenteel aanhangig, is of dit ook geldt voor discriminatie op grond van sexuele geaardheid. 37 Deze zaak betreft in het bijzonder de reikwijdte van artikel 119 met betrekking tot het geval van een werknemer die geen reisfaciliteiten krijgt voor zijn partner van hetzelfde geslacht met wie hij ongehuwd samenwoont, terwijl deze wel worden toegekend aan de echtgenoot of ongehuwd samenwonende partner van het andere geslacht van een werknemer. Terzijde zij hier nog gewezen op het belang dat artikel 6A EG-verdrag 33. Zie voor een eerste verkenning S. Prechal/L. Senden, Implementation ofDirective 92/85 (Pregnant Workers). Special Report 1995 of the Network of Experts on the Implementation of the Equality Directives, Brussel, oktober 1996, V/1717/96-EN. 34. Respectievelijk zaak C-400/95, arrest van 29 mei 1997 en zaak C-179/88, RVR 1992, nr. 150, p. 507-509. 35. Zaak C-342/93, RN 1996, nr 4, nr 583, m.nt. M. Monster, p. 4- 11 en C. McGlynn, Equality, Maternity and Questions of Pay, (1996) 21 E.L.Rev. aug., p. 327-332. 36. C-13/94, JUT. 1996, p. 1-2143, RN-kort, 1997, 641. 37. Zaak C-249/96 (Grant), PB. 1996 C 269/36. 1997 nr 6 197
Page 1 and 2: NOVEMBER/DECEMBER 1997 SEXUEEL MISB
Page 3 and 4: Bestrijding sexueel geweld verstand
Page 5 and 6: I ARTIKEL tuele algehele herziening
Page 7 and 8: ing in deze notitie. De motie Van d
Page 9 and 10: I KRONIEK VAN HET PERSONEN- EN FAMI
Page 11 and 12: KRONIEK VAN HET PERSONEN- EN FAMILI
Page 13 and 14: KRONIEK VAN HET PERSONEN- EN FAMILI
Page 15 and 16: ACTUAUTEITENKATERN Samenstelling El
Page 17 and 18: 2.5. Verworpen moet worden de opvat
Page 19 and 20: 5. Het oordeel van de Commissie De
Page 21 and 22: PENSIOEN Nr 798 (RN-kort) Rechtbank
Page 23 and 24: ken met die van Rechtbank Amsterdam
Page 25 and 26: sioenstortingsplicht als zelfstandi
Page 27 and 28: De ambtenaar van de burgerlijke sta
Page 29 and 30: het overige bewijsmateriaal louter
Page 31 and 32: het aan Y. toegebrachte leed uitzon
Page 33 and 34: ting als medeplegers voor hun reken
Page 35 and 36: volging neemt een aanvang vanaf het
Page 37 and 38: Verkrachting Nr812(RN-kort) Rechtba
Page 39 and 40: mende redenen van humanitaire aard
Page 41 and 42: duidt er op dat de werkzaamheden va
Page 43 and 44: Voor vrouwen die als zelfstandigen
Page 45 and 46: een specialis is ten opzichte van a
Page 47 and 48: 8. Voortgangsbrief emancipatiebelei
Page 49 and 50: ling op enig moment later in de pro
Page 51: het EG-verdrag plaatsgevonden. Het
Page 55 and 56: wen in horizontaal perspectief, SEW
Page 57 and 58: Overwerkvergoeding voor deeltijders
Page 59 and 60: gens mij biedt het karakteriseren v
Page 61 and 62: WOMEN'S LEGAL STUDIES First Announc
Page 63 and 64: Seks en sport (...) Verkrachting is

november/december 1 9 9 7 vn-vrouwen verdrag roniek ... - Aletta

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?