Innovatie-inspanningen van Vlaamse ondernemingen : een ... - IWT

Hoofdstuk 1 ALGEMENE INLEIDING
Innovatie is een belangrijk en complex
fenomeen dat beter begrepen moet worden.
Enerzijds om bedrijven toe te laten
innovatiever te worden en anderzijds om de
overheid toe te laten een doeltreffender
innovatiebeleid uit te stippelen. Een beter
begrip van het fenomeen innovatie vereist
een accuratere meting van innovatie. Een
belangrijk meetinstrument daartoe is de
Community Innovation Survey (CIS) (hierna
CIS-enquête genoemd) die uitgaat van
Eurostat, de statistische dienst van de
Europese Commissie.
Deze bijdrage presenteert een eerste,
descriptieve analyse van de resultaten van
de CIS-3-enquête, de derde CIS-enquête
gehouden in Vlaanderen sinds het begin
van de jaren 1990 (de CIS-1-enquête werd
gehouden in 1993 en de CIS-2-enquête in
1997). De CIS-3-enquête werd afgenomen
in 2001 en heeft betrekking op innovatieactiviteiten
tijdens de periode 1998-2000.
De belangrijkste resultaten van de enquête
worden hier op relatief eenvoudige wijze
via analyse van kruistabellen weergegeven
zonder gebruik te maken van regressies of
econometrische modellen. Dergelijke analyses
zullen echter aan bod komen in latere
studies. In Bijlage 3 vindt u ook een overzicht
van een aantal belangrijke indicatoren
uit deze studie.
In het vervolg van deze inleiding wordt kort
ingegaan op de achtergronden van de
enquête. Eerst wordt aandacht besteedt
aan het concept innovatie, de problematiek
van het meten van innovatie (met name
eerdere pogingen om innovatie te meten
via O&O- en octrooigegevens) en de origine
van de CIS-enquête. Een tweede hoofdstuk
geeft noodzakelijke informatie over de
organisatie van dergelijke enquêtes in
België en de ervaringen met eerdere CISenquêtes.
Dan volgt een derde hoofdstuk
over de gebruikte methodologie voor de
CIS-enquête in Vlaanderen waar aandacht
besteed wordt aan de gebruikte vragenlijst,
de populatie waarvan vertrokken werd bij
de CIS-3-enquête, de getrokken steekproef,
de aangewende bevragingsmethoden en de
bereikte responsgraad.
7
>
Het vierde hoofdstuk vormt de kern van
deze Studie: de resultaten van de CIS-3enquête.
In dit hoofdstuk wordt, na een
summiere schets van het profiel van de
respondenten van de enquête, nagegaan
welke bedrijven in de periode 1998-2000
nieuwe of sterk verbeterde producten en/of
productieprocessen introduceren en wat de
aard van die innovaties is.
Vervolgens worden, waar mogelijk, antwoorden
gezocht op een aantal relevante
vragen inzake de inputzijde van de innovaties.
Welke financiële middelen worden
door zogenaamde innovatieve bedrijven
geïnvesteerd in innovatie en hoeveel personeel
wordt ingezet? Wordt er op een permanente
basis aan Onderzoek en Ontwikkeling
(O&O) gedaan door innovatieve
bedrijven of louter occasioneel? Ontvangen
innovatieve bedrijven publieke financiering
voor hun innovatie-activiteiten? Werken
innovatieve bedrijven vaak samen met
andere bedrijven of instellingen op vlak van
innovatie? Welke informatiebronnen wenden
ze aan? Worden ze misschien op één of
andere wijze gehinderd in hun innovatieactiviteiten?
Welke zijn de belangrijkste
resultaten en effecten van innovatie?
Bovendien wordt aandacht besteed aan de
karakteristieken van bedrijven die niet
innoveren.
Tenslotte worden voor zowel innovatieve
als niet-innovatieve ondernemingen de
belangrijkste problemen met betrekking tot
innovatie besproken alsook de methoden
die aangewend worden om innovaties te
beschermen.
1.1 HET BEGRIP INNOVATIE
Innovatie is een erg actueel onderwerp.
Maar wat wordt er verstaan onder innovatie?
Dit is geen onbelangrijke vraag, vermits
het antwoord op deze vraag een directe
impact heeft op datgene wat men dient te
meten en de wijze waarop men dit doet. De
resultaten hiervan zullen dan op hun beurt
een belangrijke input vormen voor het uitbouwen
van een aangepast innovatiebeleid.
Een gangbare definitie van innovatie is