Innovatie-inspanningen van Vlaamse ondernemingen : een ... - IWT

1 TETHER (2001).
2 KLEINKNECHT en
anderen (1999).
3 TETHER (2001).
4 BAUMOL (2002).
HOOFDSTUK 1 > Algemene inleiding
“de capaciteit om nieuwe kennis toe te passen
om productiviteit te verhogen en
nieuwe producten en diensten te creëren 1 .”
In elk geval duikt het begrip innovatie veelvuldig
op in de media en is het de aanleiding
voor een aantal in het oog springende
overheids- en privé-initiatieven. Zo werd in
1999 in Vlaanderen een ‘Innovatiedecreet’
goedgekeurd en in 2002 een eerste aanzet
gegeven tot het sluiten van een ’Innovatiepact’
tussen overheid, bedrijfswereld
en universiteiten. In datzelfde jaar verbinden
de lidstaten van de Europese Unie zich
ertoe binnen afzienbare tijd 3 procent van
hun BNP aan O&O te besteden, ter bevordering
van de innovatie.
De actualiteit van innovatie houdt verband
met het steeds groter economisch en sociaal
belang dat er wordt gehecht aan het
fenomeen innovatie. Zo vindt Kleinknecht
op basis van empirisch onderzoek, dat
innovatieve bedrijven een significant
hogere groei van de omzet en de werkgelegenheid
realiseren dan niet-innovatoren;
kwalitatief betere banen scheppen; exportintensiever
zijn; meer winstgevend zijn; en
meer winstgevend blijven in tijden van
recessie 2 . Tether vertolkt de consensusopvatting
wanneer hij innovatie beschouwt
als de belangrijkste motor voor lange-termijn
competitiviteit, groei en werkgelegenheid
3 . En volgens het recente boek van de
gerenommeerde econoom Baumol is voortdurende
innovatie, een toestand van dynamisch
onevenwicht, verantwoordelijk voor
de voortdurende verhoging van de productiviteit
en levensstandaard sinds de
Industriële Revolutie. Dit onderscheidt
bovendien het kapitalistische van andere
economische systemen 4 .
Innovatie heeft dus een grote invloed op de
huidige en toekomstige slagkracht van de
Vlaamse economie. Bedrijven moeten
daarom innovatiever worden en meer
inspelen op de nieuwe mogelijkheden die
door technologische ontwikkelingen worden
geboden. De rol van de overheid hierin,
is het uitstippelen van een specifiek en aangepast
innovatiebeleid en het ontwikkelen
van een mix van hierop afgestemde beleids-
8
instrumenten om de bedrijven optimaal te
ondersteunen: de barrières voor innovatie
wegnemen en de ontwikkeling, adoptie en
diffusie van technologie stimuleren.
Innovatie is echter een complex fenomeen,
waar zowel bedrijven als overheid het
moeilijk mee hebben. Deze complexiteit
vertaalt zich o.a. in het ontbreken van een
lineair verband tussen innovatie-input,
innovatie-output en economische valorisatie.
Tegelijkertijd zijn er een aantal belangrijke
nieuwe en radicale verschuivingen in
de randvoorwaarden en contextvariabelen
omtrent de productie en disseminatie van
innovatie: de toenemende globalisering van
markten; de toename van strategische
allianties; de opkomst van nieuwe landen
als technologische concurrenten; de toegenomen
internationalisering van bedrijven
en hun onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten;
de groeiende kosten van onderzoek;
en een grotere nadruk op sociale factoren
(zoals bijvoorbeeld werknemersparticipatie
en arbeidsduurvermindering) en de zorg
voor het milieu. Deze fenomenen hebben
de context waarin wetenschap, technologie
en innovatie met elkaar interageren fundamenteel
herschapen.
Het belang en de complexiteit van innovatie
vragen om een beter begrip van dit
fenomeen. Een beter begrip van het fenomeen
veronderstelt een betere meting. In
het geval van innovatie betekent dit in de
eerste plaats een goed inzicht hebben in
diverse aspecten ervan, zoals de inputs van
bedrijven in innovatie (interne en externe
O&O-bestedingen, O&O-personeel), hun
informatiekanalen, hun partners, de hindernissen
en obstakels, de outputs (nieuwe
producten en processen), de gevolgen van
innovatie, en de economische valorisatie
daarvan (extra omzet, tewerkstelling, etc.),
en de (publieke) financiering van innovatie.
Bovendien moeten deze inzichten vergeleken
kunnen worden met ervaringen in
andere ondernemingen, sectoren, regio’s en
landen om op die manier benchmarking toe
te laten en de innovatieprestatie van de
Vlaamse ondernemingen naar waarde te
kunnen schatten.