Wit over zwart - Rene van Maarsseveen

155
Advertentie Aunt Jemima Pancakes. USA, 1948 Collectienr. 3329
(Blikje) Uncle Remus Brand. Ethnic Notions (USA)
tot een commercieel attribuut gemaakt. De geruststellende werking ervan ging als
het ware over op het produkt - de pannekoekmix en stroop van Aunt Jemima, de rijst
van Uncle Ben, het ontbijt van de Cream of Wheat Chef. De mammies en uncles zijn
trouwhartige, gedeseksualiseerde figuren. Ze hebben zelf geen kinderen of deze zijn
op hun beurt weer opgenomen in het systeem van dienstbaarheid. In de reclame
werden de huisbedienden aldus vereeuwigd: ‘Always clean, ready to serve with a
crisp smile, intuitively knowledgeable, and distinctively southern in their spoken
words, they epitomized servility with exceptionally natural cheerfulness.’ 9
Is het een wonder dat deze produktreclames tot de duurzaamste successen van de
branche behoren? Aunt Jemima dateert van 1890; sinds 1902 roept ze Amerikanen
toe ‘I'se in town, honey!’ In 1917 werd ze opnieuw getekend, ditmaal naar een
werkelijk voorbeeld. De Cream of Wheat Chef dateert van 1893 en zijn huidige
gedaante van 1925. Uncle Ben's Converted Brand rice zag in 1946 het levenslicht
toen een Chicago maître, Frank C. Brown, voor het portret poseerde. 10
‘Aunt Jemima’ was het duizendvoudig vermenigvuldigde stereotype van de zwarte
vrouw dat echode in advertenties, cartoons, films en boeken - gemoedelijk,
niet-bedreigend en nostalgisch voor witte Amerikanen. Voor Afro-Amerikanen was
zij een symbool van de vernietiging van zwarte identiteit en van de manier waarop
zwarte mensen gereduceerd werden tot functionarissen in witte fantasieën.
Jan Nederveen Pieterse, Wit over zwart