Wit over zwart - Rene van Maarsseveen

203
den voorgesteld is breder geworden. Bepaalde vormen van reclame zijn uit zichzelf
dubbelzinnig en poly-interpretabel. Ze zijn dat opzettelijk, als het oogmerk is om
met één campagne meerdere doelgroepen aan te spreken. Innovatie en het doorbreken
van schema's is noodzakelijk om in een tijd van beeldverzadiging effect te sorteren.
Spelen met structuren, jongleren met de ‘pictures in people's heads’ is nu vaak nodig
om überhaupt aandacht te trekken. Anderzijds kan men zich niet te ver verwijderen
van de gebaande paden. De mate van speling hangt af van produkten, doelgroepen
en de culturele omgeving.
Bij wijze van afronding volgt een korte tour d'horizon van naoorlogse ontwikkelingen
in de witte beeldvorming van zwarten. In de populaire cultuur van de jaren '50 zien
we nog volop kannibalenhumor. Ridiculisering van Afrika als een land van wilden
en apen was routine - getuige de humor in geïllustreerde bladen, de populariteit van
Tarzan enzovoorts. Na het optreden van de burgerrechtenbeweging in de Verenigde
Staten en de dekolonisering van Afrika begon hierin verandering te komen. In de
voormalige koloniale landen (Engeland, Frankrijk, België) werd het beeld van Afrika
een politiek gevoelige zaak. (In landen die géén betrekkingen met Afrika onderhielden,
met name Duitsland, bleef het populaire Afrikabeeld vogelvrij en is het, tot op heden,
een welkome aanleiding tot borreltafelhumor.)
In de Verenigde Staten keerde de burgerrechtenbeweging zich tegen denigrerende
beeldvorming en negatieve stereotypen als onderdelen van het ‘institutionele racisme’.
Zo protesteerden zwarte organisaties tegen de Sambo-restaurantketen vanwege de
denigrerende connotatie van de naam; de keten veranderde zijn naam in No Place
Like Sam's. De zwarte emanci-
Ansichtkaart (1986). Collectienr. 2258
Jan Nederveen Pieterse, Wit over zwart