Bijlage 2 - Stichting Papua Erfgoed

naar het westerse kamp. Het beste wat er eigenlijk voor
Nederland nog inzat was Amerikaanse steun om al teveel
gezichtsverlies te voorkomen - maar het duurde lang
voordat dit in Den Haag was doorgedrongen en geaccepteerd.
Onze minister van buitenlandse zaken, Jozef Luns
speelde hierbij natuurlijk een belangrijke rol, omdat informatie
over de Amerikaanse houding steeds via zijn filters
bij de rest van de Nederlandse politici terechtkwam.
De Prins van Oranje - dus onze prinsgemaal Bernhard -
liet ook van zich horen door, achter de rug van Luns om,
naar Kennedy te stappen om hem te laten weten dat veel
Nederlanders, het bedrijfsleven voorop, Nieuw Guinea
liever kwijt dan rijk waren.
Maar voordat Bernhard naar Washington vloog was
Kennedy al op zoek gegaan naar de grenzen van de Nederlandse
weerspannigheid om afstand te doen van zijn
laatste oostelijke kolonie. Bij die zoektocht legde hij aan
de Nederlandse delegatieleider Van Royen eens de vraag
voor: "Why do you want to stick to that island? Is it because
of the raw materials? Or a homeland for European
Asians?" Het juiste antwoord zou geweest zijn: geen van
beide. Toen in 1927 het verzet tegen de koloniale overheersing
op Java steeds meer de kop opstak gingen de
Nederlandse bewindvoerders ertoe over om rebellen — of
wie daar voor door gingen — te verschepen naar een plek
op Nieuw Guinea, berucht geworden als 'Tanah Merat',
de Rode Aarde. In dit verbanningsoord, zo'n 300 kilometer
vanaf Merauke, stroomopwaarts langs de Digoelrivier
kwamen de opstandige Javanen terecht in een uiterst vijandige
omgeving, geteisterd door malaria en koppensnellers.
Naar deze hel op aarde werden ook vrouwen en kinderen
verscheept, een keer zelfs in een groep van 800
mensen tegelijk. Het was niet eens nodig een hek om dit
concentratiekamp te bouwen want vluchten stond gelijk
aan zelfmoord. We mogen rustig aannemen dat Kennedy
57