veeioudik dee voesteh op jaya tot be ied.-iidische ... - Acehbooks.org

141
recht tot gezagsuitoefening meende te zien. Zonder verder
over die meeuingen een oordeel te vellen, geloof ik, dat wij
het recht van den Staat op zijn grondgebied slechts souve­
reiniteit mogen noemen, („Gebietshoheit", zooals Bluntschli
het uitdrukt), en mede ter voorkoming van verwarringen het
begrip eigendomsrecht niet mogen toepassen op de verhou­
ding van den Staat tot zijn grondgebied.
Of echter met „in vollen eigendom afgestaan en geresig­
neerd" i) soms ook bedoeld kan zijn, dat het „dominium
absolutum en directum", den vorst van Mataram behoorende
volgens het feodale systeem, dat in alle gestrengheid in dit
vorstengebied heerschte en ook in het gebied der Compagnie
nog bloeide, thans op de Compagnie overging, en dat daarom
van eigendomsverkrijging van de Compagnie sprake kon zijn,
zullen wij in het midden laten. Zooveel is zeker, dat na
1749 het Mataramsche Bijk stond onder de Souvereiniteit
der Compagnie 2
), een deel uitmaakte van het grondgebied
der Compagnie, en dat de vorsten als hare leenmannen dat
gebied ter bestiering kregen. En die verkregen Souvereiniteit
werd ook „de facto" terstond door haar uitgeoefend. Want
nog in datzelfde jaar 1749 gaf zij den Pangeran Adipati
Anom het bestuur over het haar afgestane Mataramsche rijk
1) Het is een van de eerste grondstellingen van Oostersch Staatsrecht,
zegt du Bus in zijn beroemd rapport (bij Steyn Parvé: „Het koloniaal
Monopoliestelsel", pag. 36) dat de vorst eigenaar is van den grond.
Nog wordt in de Vorstenlanden (met eenige uitzonderingen en wel wat
betreft de „Keparakgronden"), de vorst als eigenaar van al den grond be­
schouwd, en is deze grondstelling de basis van de geheele inrichting der
Inlandsche Maatschappij. Dat deze eigendom overging kan niet bedoeld zijn.
De tegenstelling „slechts ter beheering afgestaan" zou dan hare beteekenis
missen.
2) Hoe wij, sprekende over de Souvereiniteit van de Compagnie, dat
moeten opvatten, daartoe verwijs ik naar het gezegde op blz. 126 sqq.
Zeker is het, dat toch feitelijk de Compagnie als Souverein optrad.