veeioudik dee voesteh op jaya tot be ied.-iidische ... - Acehbooks.org

175
gevestigd is, durven wij niet met zekerheid te zeggen. Daar
er vanaf het jaar 1705 een vast garnizoen van wege de
Compagnie te Kartasoera lag i), werden waarschijnlijk onder
toezicht van den gezaghebber te Samarang (sedert ongeveer
de helft der 18de eeuw Gouverneur van Java's N.-O.kust
geheeten), de belangen van de Compagnie waargenomen door
den bevelhebber dier krijgsmacht. In buitengewone of ge­
wichtige omstandigheden werd dan een commissaris voor de
behartiging dier belangen gevaardigd. Sedert echter bij art. 11
van het contract van 7 Maart 1737 2
) bepaald was, dat de
onderdanen der Compagnie in het Mataramsche Kijk onder
het gezag en de jurisdictie van de Compagnie zouden blij­
ven staan, zal wel een civiel gezaghebber als vast vertegen­
woordiger der Compagnie met de behartiging van hare be­
langen naast die harer onderdanen in de Hofplaats zijn ge­
vestigd. En die gezaghebber zal waarschijnlijk sedert dien
den titel van Eesident hebben gevoerd; althans vinden wij
o. a. in een stuk van het jaar 1744 ('t dagregister van de
Cartasoerasche hofreis van Java's gezaghebber Elzo Sterren-
berg) 3
) reeds van een' Eesident gesproken.
De taak van dien Eesident heeft zich in gelijke mate ont­
wikkeld als het gezag van de Compagnie is toegenomen, en
de verhouding van dien vertegenwoordiger tot den vorst
wordt ook geheel daardoor beheerscht. Aanvankelijk was hij
niets anders dan een diplomatiek gezant met rechtsmacht
over de onderdanen van de Compagnie, in het Soerakartasche
rijk zich bevindende, die op de houding en 't gedrag van
1) Omtrent de voorwaarden, waaronder dit zou gebeuren, werd den
Hen October een verbandschrift door den Soesoehoenan verleend. Dit zoeken
wij echter te vergeefs bij de Jonge. Zie art. 4 van de overeenkomst van
8 November 1733 bij de J., dl. IX. pag. 237.
2) Zie dit contract bij de J., dl, IX, pag. 269 sqq.
3) Zie de J., dl. X, pag. 41 sqq.