veeioudik dee voesteh op jaya tot be ied.-iidische ... - Acehbooks.org

212
nen zekere grenzen de bevoegheid gelaten is, veeleer om de
talrijke beperkingen te bespreken van de macht van den
vorst ten aanzien van de inkomsten in zijn Rijk, beperkin­
gen, grootendeels reeds dagteekenende uit den tijd der
Compagnie.
De Compagnie, wij hebben het in het historisch deel meer
in extenso kunnen nagaan, als handelslichaam het mono­
poliestelsel huldigend, had al spoedig ook van de vorsten de
levering van tal van producten aan haar uitsluitend en den
verkoop van verschillende artikelen met uitsluiting van
ieder ander (ik noem in het bijzonder de opium, dat een
verpachtsmiddel van inkomst werd, persiaansche kleedjes,
enz.) weten te bedingen.
Om zich blijvende voordeelen te verschaffen, dwong zij
bij overeenkomst voor de veelvuldig verleende hulp de vor­
sten van Mataram tot de zoogenaamde contingenten
(schattingen in natura) en leverantiën (leveringen van
producten om niet of tegen onevenredige betaling) J
). In
1746 wist Van Imhoff zelfs den vorst te bewegen, dat aan
de Compagnie werden afgestaan alle tolpoorten, hekken en
afsluitingen der wegen in zijn rijk, van alle heffingen op de
goederen, die langs de wegen en rivieren werden afgevoerd,
van de pacht der vogelnestjes en der Kadoesche tabak en
de tollen op de Solorivier en de bazar-(passar)rechten, doch
tegen eene jaarlijksche schadeloosstelling aan den Soesoehoe­
nan en zijn hof van 12000 R. Sp. ~).
1) Men spreekt van contingenten, als wordt vastgesteld hoeveel van zeker
product moest worden geleverd, van leverantiën, als al hetgeen een zeker
gebied oplevert, of wel de geheele oogst van een bepaald product wordt
bedongen.
2) Zie dit contract in Bijdr. Land-, Taal- en Volkenkunde N.-I., 1852,
dl. I, pag. 400—401. Voor den afstand van alle stranden van Java aan de
Compagnie, die bij dit contract zijne bezegeling verkreeg, kreeg de Soesoe-