veeioudik dee voesteh op jaya tot be ied.-iidische ... - Acehbooks.org

176
den vorst moest toezien en moest waken voor de handhaving
van de geslotene contracten.
Toen de vorst de Compagnie later den staat als zijn leen­
heer moest erkennen, veranderde de positie van den Resident
in dezelfde mate als 't recht tot inmenging van den staat
in de inwendige zaken des rijks toenam. Uit hetgeen boven
omtrent de beperkingen van het recht tot zelfbestuur van den
vorst is gezegd, moeten wij dus den omvang van de taak en
den werkkring van den Resident afleiden. Wij behoeven hier
dus niet nogmaals de geleidelijke ontwikkeling daarvan te
schetsen. Op enkele bijzonderheden zij hier echter nog gewezen.
Het leverantiën- en contingentenstelsel 1
) had de Compag­
nie ook tot de vorsten van Mataram uitgestrekt. En nu
worden door die vorsten voor de cultuur der producten
voor die verplichte leverantiën bepaalde gronden aangewezen.
Over deze gronden strekte zich de bemoeiing van den Resi-
den zeer ver uit. In een' brief van Van Overstraaten, Gou­
verneur van Java's Noord-Oostkust, aan de Hooge Regeering
te Batavia, lezen wij tenminste: „Buiten eenige bemoeienis
„vorsten worden deze landen nu alleen bestuurd door de
„gemelde Rijksbestuurders en de eerste Residenten, of, om
„het bij zijn rechten naam te noemen, door de laatstge­
noemden, alzoo de eersten zich daaraan weinig laten ge-
„legen liggen, en eeniglijk gebruikt worden als werktuigen
„om des te meer kracht aan de bevelen bij te', zetten" 3
).
Naast den Resident treffen wij in den tijd der Compagnie
een' ambtenaar aan met den titel van 2den Resident, en wel
in de laatste helft der 18de eeuw. Deze maatregel diende
om ambtenaren aan te kweeken met de noodige bekwaam­
heid en geschiktheid, om te eeniger tijd l
1) Hierover later.
2) Zie dezen brief bij de J., dl. XII, pag. 313.
s t e
Resident aan