De Groene Alchemie - Tao van de Landbouw

Avondland in hun Regel voor Monniken: “Alle gerei en bezit van het klooster moet hij beschouwen als
vaatwerk dat aan de altaardienst gewijd is” 343
Het isoleren van het sacrale betekent dat de ontwikkelingen van techniek en natuurwetenschap zich
vervreemden van de oude metafysica. De paradijselijke terugkeer is niet langer het dominerende
perspectief van de vooruitgang. Met het perspectief verwateren ook de rituele randvoorwaarden en
opent zich de weg zoals we die thans kennen: de natuurwetenschappelijke en technologische
expansie in economische dienst van de behoeftebevrediging.
Opbrengstverhogende landbouwtechnieken verwoesten het leefmilieu voor toekomstige generaties
omwille van de hedendaagse voedselvoorziening. In de oudheid werd de toekomst niet opgeofferd
aan de bevrediging in het hier en nu. Eerder het tegendeel, men legde zich middels de
voedselvoorzieningstechnieken rituele beperkingen op omwille van de ecologische
bestaansvoorwaarden. De voedselvoorziening stond in het teken van strenge regels omdat deze
processen in dienst stonden van het Komende Rijk; en dit ‘Rijk’ bezat toen behalve een geestelijke
wel degelijk ook nog een natuurlijke dimensie.
In dit licht bezien is het niet meer zo onvoorstelbaar dat de archaïsche mens lange tijd op de hoogte
kon zijn van de landbouwrevolutie en toch verkoos in het Paleolithicum te blijven leven. Nog steeds
bestaan er primitieve jager-verzamelaarculturen voor wie hetzelfde geldt.
We moeten deze afweging in het achterhoofd houden als we de oude alchemistische opvattingen
over de belangrijkste processen van de voedselvoorziening willen begrijpen.
Enerzijds wil de alchemist processen begrijpen die bepalend zijn voor de gang van de
mineralen/nutriënten vanaf de gesteenten tot aan het menselijk gestel. Anderzijds wil hij op basis
van dit inzicht de natuur behulpzaam zijn om de voortgang van die processen te bevorderen. Maar
de grote randvoorwaarde van de versnellingstechnieken blijft het metafysisch kader. De
profanisering en desacralisering dreigen, zoals we nog zullen zien, alom en de waarschuwingen
ertegen zijn dan ook niet van de lucht.
De opvattingen over de goede en kwade kanten van een techniek zijn steeds gebaseerd op de
bijdrage aan de paradijselijke terugkeer. Alleen door dát in gedachten te houden kunnen we
begrijpen dat de technieken hun uitgesproken ritueel karakter moesten behouden. De alchemie was,
net als het oertijdse land - en keukenwerk, een eredienst.
De processen van vertering en verwering lijken vanuit hun gelijkaardige belang voor de accumulatie
van hemelse bouwstenen de alchemistische optiek veel op elkaar.
Zowel de bodem als het lichaam beschikken over het vermogen ruwe grondstof te ontleden en
nutriënten vrij te maken.
"You should be guided by the analogy of animate creation and more especially by the analogy of the
coction 344 which goes on in the human body. It is well said by Morienus that the generation of our
Stone exhibits a wonderful analogy to the creation of man." 345
"for the earth consumes and accumulates the manure as the body assimilates its food, and separates
the subtle from the gross ....the earth separates,the good from the bad and imparts it as nutriment
to all growing things for the destruction of one thing is the generation of another." 346
343 St Benedictus ( ca 550): Regel voor Monniken:( XXXV-10).
344 ‘Coction’ is waarschijnlijk een vorm van verassing door verhitting vuur.
345 HM-II, 42.
346 HM-I, 193.
107