De Groene Alchemie - Tao van de Landbouw

De invloed van het kiembeginsel voerde ons even van de planeetwerking naar de 'plantaardige' steen
omdat we ons bij het kiemende zaad niet veel kunnen voorstellen zolang we ons tot het aspect van
het chemische beperken. Dat wordt uiteraard anders zodra we aan organistische ver-uit-evenwicht
processen van de biochemie denken. In het vorige hoofdstuk hebben we immers gezien dat de nietlineaire
natuurverschijnselen een zelfscheppend karakter bezitten en uiterst gevoelig zijn voor
externe omstandigheden.
Hoewel ik hier niet te veel wil speculeren is het misschien denkbaar dat de combinatie van
gevoeligheid en zelfschepping der chaosprocessen aansluit bij het alchemistisch 'kiembeginsel van
de planeetwerking'. Het kiembeginsel past bij het zelfscheppend karakter en de planeetinvloed bij de
extreme gevoeligheid voor randcondities. Dit aspect leidt echter te ver weg van de astrologie.
Naast het kiembeginsel hebben we te maken met het 'juiste innerlijk moment' , de Kairos 45 . Deze
twee hangen met elkaar samen volgens de leer der correspondentia. Dat betekent dat de inprenting
van de planeetinvloed moet zijn afgestemd op het voor de alchemist geschikte tijdstip.
Dorn spreekt over een 'innerlijke kosmos' om aan te geven dat er binnen de mens ook van een
planeetwerking sprake is. "Er bestaat een soort fundamentele orde van de kosmos die ook binnen in
ons als fundamentele orde aanwezig is en die wij het zelf zouden noemen. De orde van de kosmos is
hetzelfde als de orde van het zelf." 46
We treffen hier een expliciet verband aan tussen de kosmische orde en het innerlijk onbewuste.
Vanuit Jung’s visie is dit vanzelfsprekend omdat hij het firmament ziet als een projectie van het
collectief onbewuste. Voor de alchemist, die niet met deze projectietheorie werkt, betekent het dat
de mens en de uitwendige natuur een diepere gemeenschappelijke verwantschap hebben. Die
verwantschap is de primordiale orde van archetypen en eeuwigheidsobjecten. Ook het firmament
der planeten moeten we derhalve in de relatie mens-natuur betrekken.
We hebben in hoofdstuk vijf onder de scholastieke astrologie kennis genomen van de opvatting dat
de planeten zijn: ‘als werktuigen in Gods hand’. Die werktuigen zijn als "Causae secundae' in de
natuur werkzaam zonder de geestelijke vrijheid van de mens wezenlijk in te perken.
Dorn vergelijkt de innerlijke kosmos met het innerlijk zelf en de kosmische orde met een innerlijk
godsbeeld.
Voor Thomas van Aquino waren de astrologie en de natuurwetenschap nog wegwijzers naar God.
Niet alleen de bijbel maar ook de schepping openbaarde volgens de scholastici kennis over God.
Echter: "Dorn is van mening dat het wonder niet alleen afhangt van het contact met de
scheppingskracht van de godheid, maar ook gebaseerd is op het feit dat dezelfde waarheid die in God
bestaat, ook in de dingen aanwezig is." 47
Dit laatste is een typisch alchemistische spreekwijze die Thomas waarschijnlijk niet zou hebben
gedeeld. Dorn’s opvatting lijkt in deze meer op die van Whitehead en Teilhard, die eveneens een
bewustzijn in de stof veronderstellen. Die organistische aanname is een voorwaarde voor de
geldigheid van de leer der correspondentia. "Gelijke zaken trekken elkaar aan ... Daaruit leidt Dorn af
dat datgene wat in het diepst van de mens aanwezig is als zijn geloof of zijn relatie tot God, ook als
een geestelijk mysterie voorkomt in de dingen." 48
45 Von Franz, 1983a, 14.
46 Von Franz 1983a, 65.
47 Von Franz, 124.
48 Von Franz 1983a, 125.
25